«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Iñigo Landa, Patxi Lazcano

Julimasene Herreraren eta Intxaurrondoko goialdearen artean zeuden baserrien artean geratzen den bakarra da, eta hori, inolako babesik izan ez badu ere.

Bere ibilbide dokumentala duela seiehun urte hasi zen, 1512an, La Floresta izenarekin. Hori izango da baserriaren izena 1688 inguruan [1] Julian Mas izeneko batek baserria erosi eta La Floresta izenarekin batera Julian Masen etxea edo Julimasene deitzen hasi arte, izen horrekin iritsi baita guregana.

Nor zen Julian Mas? Pertsonaia horrek, zuzenean edo zeharka, auzi askotan parte hartu zuenez, Gipuzkoako Artxibo Historikoetan gordetako dokumentazioaren bidez jarraitu ahal izan diogu arrastoari [2].   (gehiago…)  »  

"Gazte-Leku" gazte-zentroa

Antxon Alfaro

1969. urtearen hasieran, Centauro gazte-zentroko arduradun ziren Arriberriko San Pablo parrokiako jesuitek Errotetako lokalaren alokairua ordaintzen ez zela jakin zuten. Atzerapenak 32.000 pezetara igotzen zirenez, lokalaren eskualdatzeagatik interesa zuen norbait bilatzea erabaki zuten. Urte horretako martxoan, lokala irakasle talde bati eskualdatzea lortu zuten, akademia bat irekitzeko.

Inguruko gazteak elkartzeko lekurik gabe geratu zirenez, urte hartako urtarrilera arte eliza gisa erabilitzen zen Casares baserriko lokala erabiltzea proposatu zuten. Baina udalak ez zuen onartu baserria hondatuta zegoelako.   (gehiago…)  »  

Antxon Alfaro

Centauroko errugbi taldeaz hitz egitean, ezinbestekoa da pertsona bat aipatzea, hori gabe errugbiak ez baitzuen bere historia txikia izango Altzan. Pertsona hori Celso Vázquez Gallego zen.

Celso, 1935ean jaio zen, Donostiako Gros auzoan. Bere aita La carrocería modelo lantegiaren jabea zen, non haurrentzako autoak eta bizikletak egiten zituzten. Donostiako Santa Maria-Marianistas Ikastetxe katolikoan ikasi zuen. Batxilergoko ikasketak 1953an amaitu zituen. Urte haietako ikaskideen artean, Mikel Laboa, Antxon Mercero edo Antxon Lafont aurkitzen ziren. Bartzelonan jarraitu zituen unibertsitate-ikasketak, eta han hasi omen zituela errugbiarekin lehen harremanak. Donostiara itzulita, Anoeta taldean jarraitu zuen. [1]
Celso Vázquez Centauroaren elastikoarekin (1967)   (gehiago…)  »  

Antxon Alfaro

Familia Buruen Elkartearen egoitza Errotetako jaietan (1968)

1964 urtean, diktadura frankistak, erregimeneko hainbat sektoreren artean eztabaida gogorrak izan ondoren, Eliza Katolikoaren hierarkia barne, Familia Buruen Elkarteen eraketa arautzen zuen lege-proiektua onartu zuen. [1]

Urtebete geroago, 1965eko udan, Altza Barrutiko Familia Buruen Elkartea legez eratu zen. Bere lehen presidentea José María Fernández Zurdo izan zen, urte batzuk aurrerago Donostiako Udaleko zinegotzi izango zena. Ondoren, presidenteetako batzuk izan ziren: Félix Iranzo Expósito, Antonio Moreno Fernández, Felipe Martín Rodríguez…   (gehiago…)  »  

Iparragirre-Errota (1. ir.)

Iñigo Landa, Juan Carlos Echeveste

Errenteriako kontzejuko akten artean, 1529ko irailaren 7an egindako erregimentu arrunteko akta bat dago, Juan Perez de Arriaga altzatarrak, Arriaga etxearen jabeak, aurkeztutako idazki bat jasotzen duena. Molinao aldean errota bat eraiki nahi zuen bere lurretan. Hitzez hitz honela dio: “queria hedificar e faser vn molino en sus tierras que tenia junto al braço de mar que ba del Pasaje a Molinao e avia de tomar el agoa del dicho braço de mar e pasar la presa en la base del braço de mar…“. [1]

Dokumentu horrek Altzak historian zehar izan dituen sei errotetatik marea-errota izan den bakarra aipatzen du, Maubernet, Malbernet, Albernat, Abernat, Iparragirreren errota, eta, oraintsuago, Aberneta, egungo Eskalantegi kaleko altzatarren aldean zegoena. [2]   (gehiago…)  »  

Santa Barbara 60. hamarkadan

Antxon Alfaro

60ko hamarkadaren hasieran, Donostiako Garibai kaleko jesuiten egoitzan bizi zen Aita Ignacio Larrañagak lan “humano-espirituala” [1] hasi zuen Santa Barbara eta Erroteta auzune berrietako familiekin. Berarekin  Mariako Kongregazioetako donostiar gazte talde batek kolaboratzen zuen, horien artean Lola Valverde, Matxun Lilly, María Unceta o Juan José Lizuain “Juantxi”.

Aita Larrañaga familiekiko alderdi espiritualenez arduratzen zen bitartean, gazte talde horrek auzoko neska-mutilei zuzendutako aisialdiko jarduerak egiten zituen. Ostegun arratsaldeetan, eskolarik ez zegoenez, Altzako Alkateordetzara eramaten zituzten, eta bertan pintatu, marrazkiak egin, jolastu edota eskulanak egiten zituzten.   (gehiago…)  »  

Santa Bárbara y Roteta (F. Iranzo)

Antxon Alfaro

Centauro eta Gazte-Leku gazte elkarteen historia txikiak Santa Barbara eta Erroteta auzune altzatarren garapenari estuki lotuta daude, baita Jesusen Lagundiko ordena erlijioso katolikoari, jesuitak bezala ezagutzen direnei ere.

1951. urtean, Santa Barbara auzunea eraikitzeko proiektuarekin, Altzako eremu horren hirigintza-garapenari ekin zitzaion. [1] Sustatzailea José Gurruchaga izan zen eta proiektuaren diseinua Pablo Zabalo arkitektoari enkargatu zion. Eraiki zen lehena A blokea izan zen. U forma zuen, eta XIX. mendean jada existitzen zen eraikuntza-eredu bat errepikatzen zuen, corrala etxeak, langileei zuzendutakoak. [2] Lehen familiak, horietako asko Extremadurako edo Gaztelako migratzaileak, 50eko hamarkadaren erdialdean hasi ziren etxebizitza berrietan bizitzen.   (gehiago…)  »  

1933an, 1931ko Konstituzioa onartu ondoren, hauteskunde-lege berri bat onartu zen, eta, beste berrikuntza batzuen artean, bozkatzeko adina 23 urtera jaitsi zen, eta, lehen aldiz, emakumeen botoa sartu zen gure historian. 1934an argitaratu zen ofizialki Hauteskunde Erroldaren zerrenda eguneratua. Zerrenda horretan honako datu hauek ematen dira: sekzioko hurrenkera-zenbakia, hauteslearen abizenak eta izena, sexua, adina, helbidea, lanbidea, eta irakurtzen eta idazten dakien. Lerro hauetan, errepublikar garaiko hauteskundeen soziologiari begiratuko diogu [1], eta garai hartan altzatarrek zuten dedikazio profesionalari erreparatuko diogu.

Erregistratutako lanbideen aukera oso zabala da, zerbitzuetan, merkataritzan eta industrian oinarritutako ekonomia duen hiri-gizartearen isla. Izendapen batzuk generikoak dira, eta beste batzuk, berriz, guztiz zehatzak, sailkapena zailduz. Beraz, lanbideak kidetasunaren arabera taldekatzearen alde egin dugu, erregistro kopuruaren arabera ordenatuz eta emakumeek aitortutako lanbideak nabarmenduz. Guztira 2.934 hautesleko lanbideak dira, horien % 53,03 gizonezkoak. [2]   (gehiago…)  »  

Ion Urrestarazu Parada

El 1 de octubre de 1922, en un San Sebastián sumido en un ambiente festivo, sucedía de manera relativamente discreta, sin pompa ni fausto, la inauguración del Reformatorio de menores de Uba.

De izq. a dcha.: Aldecoa, el Rey , el gobernador civil, Pavía y Echevarría Torres. Guerequiz/LVG.

  (gehiago…)  »  

Etxeak, kaleak, auzoak 1936

1936ko udal-erroldak datu interesgarri asko eskaintzen ditu (helbidea, izen-abizenak, sexua, jaioteguna eta jaioterria, okupazioa, etab.), baina oraingo honetan lehenengoarekin geldituko gara, Altzako bizilagunen eta egoiliarren bizilekuen helbideen informazioarekin. [1]

Errolda egiteko oinarrizko dokumentua «Inskripzio-orria» da. Etxebizitza bakoitzeko familiaburuak aurkeztu behar zuen, berea eta 1935eko abenduaren 31n gaua etxean eman zutenen guztiena, bertan zeudenak eta baita aldi baterako kanpoan zeudenena ere. Orrian kalearen, plazaren, edo etxearen izena adierazten da, bai eta atariaren zenbakia, solairua, baita logelen eta oheen kopurua ere, hala badagokio. Ondoren, errolda egiteko, orriak auzoen, kaleen eta etxeen arabera ordenatzen dira, eta jarraian zenbakitu egiten dira, inskripzio-orrien datuak erroldan kopiatzeko.

Altzako errolda zazpi auzotan antolatuta dago: “Casco de la Villa de Alza”, 143 biztanlerekin; “Barrio de San Marcos”, 246 biztanle; “Barrio de Sarrueta”, 540 biztanle; “Barrio de Miracruz”, 1.314 biztanle; “Barrio de Herrera”, 2.051 biztanle; “Barrio de Buenavista”, 535 biztanle; eta “Barrio de Molinao”, 1.147 biztanle. Denera, 5.976 bizilagun erroldatuak.   (gehiago…)  »