«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

El pasado 19 de marzo fue presentado en el Hogar del Jubilado San Marcial el resultado de la beca del año 1999 que lleva por título “Altza herriko familiari buruzko ikerketa ertnografikoa”, y que hace el número 3 de la colección Artiga.

El estudio nació con el objetivo de conocer y salvaguardar en un modo escrito una forma de vida antaño mayoritaria en Altza, y hoy apenas conocida: la de la familia tradicional en nuestro entorno rural.   (más…)  »  

Iñigo Landa

Donostiako Elizbarrutiko Histori Artxiboan gorderik daude Japonian misiolari aritutako altzatar batek idatzitako bi gutun. Gutunak 1923. eta 1925. urteetan idatziak daude eta orduko San Martzial parrokiko bi apaizei zuzenduak zeuden. Lehen gutuna Ponapeko misioan kanpai bat jartzeko laguntza eske idatzi zuen, eta bigarrena jasotako laguntza hori eskertzeko. Misiolaria zein zen ez dakigu. Artxiboaren laburpenak J.O.L. laburdurak besterik ez dizkigu eskaintzen eta gutunetan Erramun J.O. bezala sinatzen du. Ponape Mikronesian (Ozeania) dago eta, garai horretan, 1919. urtetik eta Munduko II. Gerra bitartean, Japoniaren menpe egon zen.

Euskaraz idatzitako gutun hauek urte horietako altzatar ilustratu baten euskara erakusten digute eta bertan, herrimina atzematen bada ere, Ponapeko jendearekin eta lurraldearekin atxikimendu handia azalarazten dute.   (más…)  »  

Iñigo Landa

Donostiako udalak proiektu erraldoiak ditu industrialde eta hirigune handiak eraikitzeko Altzako baserri lurretan. Inguru honi guztiari Auditz-Akular izena jarri dio, bi baserri hauen lurrak hartzen baititu bere barruan. Ondo dago Altzako etxeen izenak gure herriko kale eta auzoei ematea, izenak behinik behin etorkizunerako gorde nahi badira. Horregatik, merezi du izenak finkatzeko orduan zuhurki jokatzea. Akular (Acular) izenarekin ez dago inongo arazorik honela idatzi baita baserri honen izena 1626. urtetik gaur egun arte. Auditz izenaren inguruan, berriz, badago zertaz hausnartu eta, behar bada, zer zuzendu ere.   (más…)  »  

Iñigo Landa

Aurreko hiru urteetan bezalaxe, aurten ere Mintegiak Altzako Historia ikertzeko diru-laguntza eskaini du. Datozen hilabetetan burutuko den ikerketa Alex Ibañez unibertsitateko irakaslea eta Aranzadiko partaideak zuzenduko duena da. Aurkeztutako proiektuaren arabera, Joxemiel Barandiaranek prestatu zuen inkesta etnografikoa adineko altzatarren artean pasako du. Osoa egiterik ezinezkoa izango denez zenbait arlori helduko diete bereziki eta horietako bat Etniker taldea une honetan aztertzen ari dena izango da, hots, familia. Honek aukera emango du Altzako emaitzak Euskal Herriko beste hainbat eta hainbat lekutan egingo denarekin konparatzeko. Ikerketa honi lehentasuna ematearen arrazoia gaiaren urgentzia izan da. Izan ere, igarotako garai bate lekukoak zahartzen diren heinean garai hartako bizimodua eta ohiturak biltzeko eta ezagutzeko aukerak gero eta eskasagoak izango baitira.

Iñigo Landa

Por cuarto año consecutivo desde Altzako Historia Mintegia vamos a impulsar la investigación sobre Altza ofreciendo una ayuda económica a aquellos estudios que nos ayuden a profundizar en el conocimiento de nuestro pueblo. Con respecto a la convocatoria anterior, los cambios introducidos son varios. Hemos vuelto a ampliar el campo de investigación a cualquier época histórica y al conjunto de las ciencias sociales. Así mismo, la cantidad destinada a la investigación ha sido aumentada a 250.000 ptas., la mayor de cuantas hemos ofrecido hasta el momento. Y por último, a la beca le hemos dado la forma de una bolsa de ayuda de tal manera que esa cantidad de dinero se podrá adjudicar a uno o más proyectos que se presenten, en función del interés que puedan despertar. Con estos cambios que hemos introducido tratamos de animar a que se presenten un mayor número de proyectos y al mismo tiempo facilitar que se lleven a cabo el mayor número de investigaciones posibles. Las bases de la convocatoria se pueden recoger en bibliotecas, sucursales, etc., y más concretamente en la casa de cultura Casares. El plazo de presentación de proyectos finaliza el próximo 23 de abril.

Martxoan zabaldu genuen hirugarren urtez “Altzako historia ikertzeko diru-laguntza”-rako deialdia, oraingoan ikerketa-gaia historia garaikidearen arlora mugaturik zegoela. Aurtengo diru-laguntza irabazi duena María José Hernández del Caño izan da, Larratxoko historiagile gaztea. Jorratuko duen gaia “Altza (1821-1940): Desanexiones y Anexiones” izenburua dauka, dudarik gabe oso interesgarria izango dena. Hiru hilabete itxaron beharko dugu,hala ere, ikerketaren emaitza ezagutzeko. Ziur gaude gutxienez aurreko bi ikerketen maila izango duela.

Iñigo Landa

Joan den azaroaren 20an Casares Kultur Etxean Charo Roquerok, aurtengo beka irabazi duena, hitzaldi bat eman zuen “Emakume altzatarra XVII eta XVIII. mendean”. Publikoaren erantzuna oso ona izan zen eta hitzaldia ere bikaina. Bekaren lanean oinarriturik, gainbegirada zabala eman zion emakumearen bizitzaren arlo ezberdinei: ezkontza, lana, astialdia, eliza… Agirietan azaltzen denatik abiatuz eta zenbait grabadu zahar eta baserri giroko argazki eta irudiak erabiliz, ordubete atsegin eta mamitsuaz goxatzeko parada izan genuen. Hitzaldiarekin batera “Artiga” bildumaren bigarren alea aurkeztu zen, “La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII” izenburua duena eta bekaren gaia osotasunean jasotzen duena. Ehun orrialdeko liburuxka dugu hau eta dagoeneko salgai dago Casares Kultur Etxean 200 pezetetan.

Juan José Mancisidor
( Párroco de Herrera)

Así relata una crónica del tiempo:

“El 17 de Octubre de 1907 dos lujosos “autos” pasaban en vertiginosa marcha por la carretera, el de atrás quería pasar al que iba delante.

Con tan mala fortuna guiaron los conductores sus respectivos vehículos que ambos cayeron desde unos 10 metros de altura al valle del riachuelo de Herrera. El caballero, D. Luis de Zapinno, propietario de uno de los automóviles, perdió la vida en el terrible accidente.

A la memoria de su finado esposo Doña Teresa Barcaiztegui y Manso levantó en el lugar del siniestro la capilla de San Luis con las habitaciones para el capellán y desde entonces un coadjutor de Altza fijó su residencia en Herrera.

Yendo en auge el puerto de Pasajes, este barrio iba poblándose cada vez más y de día en día se veía la necesidad de una escuela. El Sr. Párroco de Altza . D. Melitón Pagola, Doña Luisa Zapinno, madre de D. Luis y Doña Teresa Barcaiztegui, viuda de Zapinno consiguieron del R. Hno. Visitador del Distrito de Baiona-San Sebastían,, Hno. Lucene Adrien, dos Hermanos del Colegio de San Bernardo para que dieran clase a los niños del Barrio, adaptando como se pudo para clases unos locales que sirvieran para la catequesis y reuniones debajo de dicha capilla y casa del capellán.”   (más…)  »  

Iñigo Landa

Garbera izena Altzako baserri eder baten izena da eta baita bere inguruan dagoen auzoarena ere. Altzatarrok ezezik hainbat eta hainbat bertsozalek ere ezagutzen dute Garbera Bixente Barandiaran bertsolari ospetsua baserrian bertan bizi delako. Azken bolada honetan, Garberan hipermerkatu bat eraiki dutelako, nonnahi idatzita ikus dezakegun izena da eta, publizitatean ikus daitekeen G horrek pentsaraz lezakenaren kontra, ondo badakigu ez daukala zerikusirik Donostiako badiarekin.

Denetara, lau etxe izan dira Garbera izenarekin ezagunak. Bi zutik diraute, Garberabia baserria, eta ondoan dagoen Garbera-txiki, Palacio izenarekin ere ezagutzen dena. Beste biak dagoeneko desagertu dira: Garbera-goya eta Bustintxulo izenarekin ere ezaguna zen Garbera-berri baserria, biak “Ministerio de la Viviendaren” expropiazioaren eraginez desagertu zirenak. Herrerako Futbol-zelaia ere, Garberako-gaña izeneko parajean egin zen, geroago autobideak betirako Garberatik bereiztu zuena. Aipatutako bost puntu hauek ideia ematen digute Garbera leku-izenak historian izan duen hedaduraz eta kokapenaz, hots, Ametzagañaren magaletik Txingurri eta Larratxo erreketaraino.   (más…)  »  

Juan Carlos Mora

Entre las tareas que se llevan a cabo dentro de Altzako Historia Mintegia, una es la de recuperar documentación referente al pasado altzatarra. Dentro de esta labor merece la pena destacarse un expediente de hidalguía que ha pasado a formar parte de nuestra colección documental recientemente. Se trata de la petición de hidalguía y su posterior tramitación de Juan de Chipres, vecino de la villa de Santa Cruz de Cestona en el año 1651, quien solicitó le fuera reconocida la misma. El interés por conseguir estos certificados de filiación era evidente, pues tras su aprobación, realizada a través de un proceso legal bastante costoso para quien lo solicitara, el individuo en cuestión podía demostrar su origen proveniente de solar conocido y su limpieza de sangre, requisitos ambos indispensables para adquirir la categoría vecinal y poder desempeñar cargos municipales, entre otras ventajas sociopolíticas que acompañaban a su reconocimiento.   (más…)  »