«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Diario Vasco, 1967-12-20

Urtean zehar anexioaren 80. urteurrenari eskaini diogun artikulu sortari amaiera emateko, altzatarren artean Donostiarekin bat-egitearen proiektuak aurkitu  zuen oposizioari erreparatuko diogu. Gerran garaitutako gehiengo nazionalista eta errepublikarra baztertuta, oposizio hori gainerako herritarrek bakarrik egin zezaketen, gutxi gorabehera erregimen frankistarekiko jarraitzaileak edo moldatuak. Anexioaren aurkako jarrera herri-kontsulta baten bidez adierazi ahal izatea eskatu zuten, baina boteretik nahia hori zapuztua izan zen.

Gerra amaitzear zegoela, 1939ko martxoaren 25ean, Unidad egunkariak Donostiako “Udalbatzaren bilkura gogoangarri” baten berri eman zuen. Bilkura horretan ondoko udal batzuen bat-egitea bultzatzea onartu zen. Altzan, aurreko saiakera guztiek porrot egin zuten Udalaren gaitzespenagatik (1925) edo herri-kontsulta baten bidez (1915). Baina, oraingo honetan, erregimen frankista berriaren ezarpenak hiriburuaren interesak babestu zituen, alboko herrien kontura handitzeko nahia asebeteta ikusi baitzuen.

  (gehiago…)  »  

Altzako udal ogasunaren egoera jasanezina izatea izan zen Antonio Silva buru zuen korporazio frankistak Donostiarekin bat egitea bultzatzeko erabili zuen argudio nagusia. Argudio ona izan zitekeen Altzako egoera Gipuzkoako gainerako udalerriek baino egoera txarragoan zegoela pentsarazteko zerbait balego, baina, datuei begiratuta, esan daiteke argudio bat baino gehiago aitzakia bat izan zela, -Astigarragaren anexiorako erabiliko zuten berbera-, aurretik erabakitako anexioaren inposaketa justifikatzeko, bederatzi hilabeteko epe laburrean.   (gehiago…)  »  

Aurreko sarrera batean Donostiako Udalari dei egiten genion Errepublikarekin zuten konpromisoagatik jazarriak izan ziren zinegotzi altzatarren lan politikoa onar zezan. Udalak memoria historikoari buruz esaten duena baino ez du bete behar, baita Altzan ere. Gutxienez plaka xume bat jartzeko keinua egin dezake, zinegotzi haiek lan egin zuten udaletxean herriaren zerbitzura eman zutenaren aitormen gisa.

Haien izenak gogoratzeko, Altzako Udalak 1937ko martxotik uztailera bitartean emandako informazioak jasotzen dituen espedientea erabiliko dugu, gobernadore zibilak eskatuta eta Ondasunak Konfiskatzeko Batzordeari bideratuta. (1)

  (gehiago…)  »  

Gaurko sarrera, apirilaren 6koa, anexioaren 80. urteurrena, bera protagonizatu zuten figuretako bati eskainiko diogu, Antonio Silva de Herrera alkateari, itzaletik sortu eta itzalera itzuli zen pertsonaiari, “udalerrien handitzeari” bere zerbitzu pertsonala eman ondoren. Ondoko lerroak alderdi biografiko eta ideologikoetara bideratuko ditugu, udal-kudeaketari eta anexioari buruzkoak aurrerago utzita.

1932. eta 1936. urteetako Altzako udal-erroldek Silvaren lehen datu biografikoak ematen dizkigute. Sevillako Villanueva herrian jaio zen 1896ko apirilaren 1ean, eta 1929an etorri zen Altzara bizitzera, bere emazte Elvira Rodriguez Gonzalezekin batera, 1880. urtean Ausejon (Errioxa) jaioa. Bikotea emaztearen anaiarekin bizi zen, Alberto, 1874an Elviraren herri berean jaioa, ezkongabea. Albertok 1928an Villa Sevilla eraiki zuen, Julimaseneko bidean, Silvaren bizilekua Altzan bizi izan zen bitartean.   (gehiago…)  »  

Aizkora bat izan bazen duela laurogei urte Donostiako udalak Altzaren anexioa sinbolizatzeko aukeratu zuen objektua, hondeamakina baten irudiak, era berean, oso ondo adieraz lezake Altzaren patua zer izan den anexioko laurogei urte ondoren, alderdi bakarreko berrogei urteren eta alderdi anitzeko beste hainbaten ondoren.   (gehiago…)  »  

1940ko martxoaren 9ko Ministroen Kontseiluan “Se aprueban los expedientes de anexión de Alza a San Sebastián“, Altza Herriaren independentziari amaiera emanez. Erabaki hori Altzako egungo errealitatea ulertzeko ezinbestekoa da. Aurreko anexio saiakera guztietan bezala, ekimena Donostiako Udaletik abiatu zen, baina oraingo honetan bere helburua azkar eta modu eraginkorrean lortu ahal izan zuen Gerra Zibilean Errepublikaren porrotaren ondoren sortutako erregimen frankista bertikal eta autoritario berriaren babesari esker. Donostiako Udalaren aspaldiko asmoa, altzatarren udal-mugartea berenganatu eta nahi bezala erabiltzeko asmo zaharra, bete egin zen azkenean.   (gehiago…)  »  

Iñigo Landa

Anexioaren 75. urteurrenaren oroitzapenak eta Barrutien Araudiari alegazioak aurkezteko garaiak -hilak 17an amaituko da epea- bat egin dute egun hauetan, eta egokitu den batera gertatze horrek “fusio” hura gauzatzeko Donostiako udal ordezkariek onartu zituzten oinarriak berriro irakurtzera eraman gaitu, non Altzaren udal eremua bere osotasunean errespetatzera (4. oinarria) eta Altza-Buenavista izeneko Barruti bat bere Alkatetza-ordetzarekin (5. oinarria) sortzera lotzen ziren.   (gehiago…)  »  

Elena Arrieta Yarza

El 22 de Noviembre de 1939, en plena efervescencia de la gloria vencedora de Franco, dos alcaldes puestos por el régimen, de Donostia y de Altza, firmaron un documento de anexión por el que Altza pasaba a ser parte de Donostia. Han pasado 75 años y este periodo de tiempo será el argumento favorito de mucha gente que se ampara en “eran otros tiempos”. Pero no debemos perder de vista el momento de aquel encuentro que se produjo en la muga de los dos municipios, en Intxaurrondo Zahar, a la altura de Artzak Ortzeok. Nos dijeron en la escuela que había que ir a ver el encuentro. Me contaba estos días una vecina que, niña entonces, estuvo presente. Estábamos los de Altza en un lado, en el otro la gente que venía de San Sebastián y en el centro unos hombres que decían algo que no entendíamos, se dieron la mano. Tocaron el txistu y… ya está.  Y riendo: Pensábamos que nos darían algo para comer, pero no…. a casa… andando como habíamos ido… En la escalera, la madre nos preguntó, sin dejar su trabajo, qué había pasado  y un vecino mayor que nos oyó,  dijo que le daba mucha pena, dio media vuelta y se metió en su casa.   (gehiago…)  »  

Elena ARRIETA YARZA - HERRERA (ALTZA)

Pasaia nos desea, Donostia dice que somos suyos. ¿a que suena a culebrón? Pasaia se ampara en que allá por principios del XIX la mano derecha de Carlos IV, el Sr. Vargas Ponce decidió una mañana que se ve que no tenía nada mejor que hacer: que había que dotar de un pueblo al Puerto de Pasages. Como era un muy ilustrado navegante hizo un documento con unas mediciones naúticas y se lo pasó a su monarca para firmarlo. Éste tuvo la sensación de que la cosa no estaba clara y que le metían en un campo de ortigas y se escaqueó. Ese monarca posiblemente no sabría ni donde estaba Pasages y mucho menos conocería que ya desde el siglo XII se hablaba de Altza como un asentamiento con unas características muy definidas. La cosa queda en nada posiblemente porque problemas reales de mayor altura merecieron la atención del susodicho rey y de su también susodicha mano derecha, que no insistió más.

Pero esto no queda así. Pasan los años y los siglos y las mugas de unos y otros se mueven. Hoy somos de aquí, mañana de allí… eso sí, sin consultar a los pueblos. Más o menos como ahora.   (gehiago…)  »  

Altza Gara herri ekimeneko kideek agerraldi bat egin zuten joan den ostiralean barrutiai buruz haien proposamena aurkezteko. Hona hemen proposamenaren testu osoa:

ALTZAREN ESKUBIDE HISTORIKOEN AITORMENARI ETA ORGANU DESZENTRALIZATU BATI BURUZKO PROPOSIZIOA   (gehiago…)  »