«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

1812ko Konstituzioa

Aurreko sarreran ikusi genuen bezala, 1812ko Konstituzioaren proklamazioak bidea ireki zion Altzaren independentziari. Bi urte beranduago, absolutismoaren itzulerak prozesua moteldu zuen, 1820ko urtarrilaren 1ean Riegoko altxamendu militarraren arrakastari esker, Konstituzioa berriro indarrean jarri zen arte. Horrela, altzatarren segregazioren aldeko ahaleginak biziberritu egin ziren eta ia bi urteren buruan lortu ere, 1821eko urriaren 29an.

Bi urte inguruko epe horretan, Altzaren eta Donostiaren arteko gatazkak, funtsean, Udal konstituzionalak ezartzeko hauteskunde-prozesuaren eta Milizia Nazionalen osaketaren ingurukoak izan ziren.   (gehiago…)  »  

Los Boscos eskolako ikasle taldea (1968)

Antxon Alfaro

Los Boscos auzune berrira etorri ziren familia gehienak gazteak ziren eta eskola-adineko seme-alabak zituzten. Aurkitu zuten lehen arazoetako bat izan zen inguruko eskolek ezin zutela hainbeste ikasle berri jaso. Etxebizitza berrietan bizitzen hasi bezain laster, arazo larri horri erantzun bat emateko lanean hasi ziren.

Auzunearen hasierako diseinuan ez zen eskolentzako espaziorik aurreikusten, aldiz, 4 eta 5 zenbakien etxabeetan haurtzaindegi bat izatea pentsatuta zegoen. Hala ere, auzunea eraikitzeko garaian, lursailaren orografia zela eta, zenbait eraikinen etxabeetan espazioak sortu ziren. Inguruko haurrak eskolatzeko, Donostiako Udalarekin harremanetan jarri ziren, etxabe horien erabilera doan lagatzeko. Udalak proposamena onartu zuen eta eskola berrien mantentze-gastu guztiak ordaintzeko konpromisoa hartu zuen.

  (gehiago…)  »  

Sergio Balchada Outeiral

José Calvo Cerqueiras é nado en Carril (Pontevedra) á beira da ría de Arousa. Mais, unha parte importante da súa vida transcorre en Euzkadi. E en concreto en Altza, onde chega para exercer a súa profesión de fogueiro nos bacalleiros da PYSBE (Pesquerías y Secaderos de Bacalao Españoles).

De feito en Pasaia entra en contacto có sindicato cenetista El Avance Marino no que ingresa como o afiliado 591, probablemente no ano 1934 (CDMH_PS_SAN_O_C0141_EXP0005_0035).

Comezada a guerra José Calvo consta na Fronte Popular de Altza en servizo de garda (CDMH. PS Bilbao. Caja 67 Nº 19), alomenos en agosto de 1936. Descoñecemos onde leva a cabo estes servizos, e se ademais, intégrase nalgunha das columnas de milicianos frontepopulistas que saen a enfrontarse ás forzas de requetés navarros que tratan de invadir Gipuzkoa.   (gehiago…)  »  

1821-10-29 Errege Agindua

Gaurko egunean orain dela 200 urte, urriaren 29an, Errege Agindu batek agindu zuen Altzako Herriak Donostiatik berezitutako Udal independente bat izenda zedila.[1] Data horretara arte, Altzak autonomia politiko eta ekonomikoa izan zuen Donostiako jurisdikzioaren barruan, baina autonomia horrek ez zuen alde batera uzten gatazkak, eta, denborarekin, areagotu egin ziren, harik eta 1821 eta 1823 arteko udal-independentzia labur baina bizi hori ekarri arte.

Gure asmoa da Altzako Historiako data hori gogoratzea, independentzia eragin zuten inguruabarrei buruz dakiguna eguneratuz, bai eta independentzia garatzeko egon ziren zailtasunetara hurbilduz ere. Hasteko, Errege Aginduaren promulgazioa bultzatu zuten aurrekari hurbiletako batzuk ikusiko ditugu, eta gure historiaren garai garrantzitsu honi buruzko ezagutza aberastea helburu duten hainbat ekarpenekin jarraituko dugu.

  (gehiago…)  »  

Antxon Alfaro

Jose Ramon Seséren erlijiotasuna zela eta, eliza funtsezko elementua izan zen Los Boscos-en diseinuan eta eraikuntzan. Honek, eliza, auzune berrian inauguratutako lehen elementua izatera ere eraman zuen, Gorputz Santua, elizako sagrarioan, auzo berriko lehen bizitanle izatea nahi baitzuen.

Eliza berria 1967ko abenduaren 23an inauguratu zen. Kornelio Berrondok, San Martzial elizako erretoreak, Gorputz Santua, palio azpian eta prozesioan, Los Boscos auzoraino eraman zuen. Ondoren, Lorenzo Bereciartua elizbarrutiko gotzainak San Jose Langilea eliza berria bedeinkatu eta sagaratu zuen.

Elizaren ekipamenduaren zati handi bat dohaintza batzuei esker lortu zen. Aldarea Fuerteventurako kondeak, Jose Luis Londaiz Quintana, eta bere seme-alabek eman zuten, urtebete lehenago hil zen Isabel de la Plaza Olace emazte eta amaren oroimenez. Gaur egun oraindik ere ikus daiteke aldarean elizaren inaugurazio egunean horretarako jarri zuten plaka. Kanpaiak ere Fuerteventurako kondeak eman zituen eta bankuak Gipuzkoako Aurrezki Kutxak.

  (gehiago…)  »  

Ion Urrestarazu Parada

El 22 de junio de 1941 Alemania invadía Rusia. Mientras, en España, la FET-JONS, el partido único del régimen franquista, organizaba “improvisadas” manifestaciones exigiendo al Gobierno, al grito de “Rusia es culpable”, que declarase la guerra a la entonces Unión Soviética. En San Sebastián, la no tan improvisada manifestación recorrería el centro de la ciudad, plantándose ante el edificio del Gobierno Militar, hoy denominado Palacio Goikoa.

Evitando la entrada en la guerra, el Gobierno prefirió una postura menos directa pero colaboracionista, preparando una unidad de voluntarios, atendiendo así a los ruegos de Alemania que exigía una compensación por los servicios prestados por la Legión Cóndor en la pasada guerra civil. Esta unidad, que sería denominada oficialmente División Española de Voluntarios —popularmente conocida como División Azul, y en Alemania 250 Infanterie-Division—, se formaría en Madrid con “voluntarios” de toda España: militares dispuestos a ascender en sus carreras, políticos extremistas luchando por sus ideales, emboscados dispuestos a pasarse a las filas comunistas, excombatientes que no se habían readaptado a la vida civil y muchos desesperados alistados por razones tan diversas como por ejemplo, salvar a sus familias represaliadas o huir de la incipiente hambruna… Y cuando no hubo voluntarios, se obligó por fuerza del reclutamiento a marchar al otro extremo de Europa.   (gehiago…)  »  

Zabalaga (A. Calvo, 2021)

Joan den hilean, Plus 55ekin Chillida Leku museoa bisitatu genuen, Hernaniko Zabalaga oinetxe zaharraren lurretan. Patxi Lazcano Sorzabal altzatar baserriei buruz egiten ari den dokumentazio-lanari esker, Altzatik datu berriak emateko moduan gaude, hernaniar orube horrek XVII. mendearen amaieratik XX. mendearen hasierara izan duen ibilbideari buruz, Altzako Larrerdi loturaren parte izanik. [1]

Lehenik eta behin, bi mende pasatxoko ibilbide horren laburpen azkar bat egingo dugu, eta, ondoren, Zabalagaren historia osatzeko ekartzen zaion dokumentazioa aztertuko dugu zehatzago, esan bezala, Larrerdirekin harreman estua duena.

Larrerdiko maiorazkoa Migel Arzakek eta Katalina Perez Aszinak sortu zuten 1682ko apirilaren 23an, Larrerdi oinetxea eta bere jabetzak emanez. Ondorengoetako batek, Migel Arzakek, 1731ko urriaren 29an egin zuen testamentuan, lotura horri Zabalaga oinetxea gehitu zion, bere ondasunekin.   (gehiago…)  »  

(A. Alfaro, 1967-12-24)

Antxon Alfaro

Lurrak behin betiko erosi ondoren, 1964. urtearen amaieran, etxebizitzak eraikitzeko prozesua hasi zen. Hiru urte luze iraungo zuen eta 1967ko abenduaren 24an, etxebizitzen giltzen ematearekin amaitu zen.

Ramon Gabarain arkitektoak egindako proiektua 1964ko abenduaren 13an aurkeztu zen Donostiako Udaleko Obren Bulegoan, non “Altza auzoan, kaperaz, eskolaz eta maisu-maistren egoitzaz hornitutako auzune bat” eraikitzeko udal lizentzia eskatzen zen.

Aurkeztu eta egun gutxira, 1965eko urtarrilaren 25ean, Hirigintzako zuzendari teknikoak, Encio jaunak, proiektuari buruzko zehaztapen batzuk eta aparkalekuetarako aurreikuspen handiagoa eskatu zituen. Antonio Sampietrok gogoratzen zuenez, udal teknikari honekiko harremanak ez ziren batere errazak izan. Jose Ramon Sesé eta bera ia egunero joaten ziren Donostiako udaletxera izapideak arintzeko asmoz, baina berarentzako eskupekorik ez zegoenez, espedientea tiraderan geldirik edukitzen zuen. Baina etsipena eta ezintasuna aldatu egin ziren Jesus Los Santos Garayalde eta Jose Eizmendi Amutio zinegotziekin harremanetan jarri zirenean, zeinek udal espedientea onartzeko prozesua azkartzea lortu baitzuten.   (gehiago…)  »  

Antxon Alfaro

Sagueseko gazte haiek, 1947an Villa Ulian elkartu zirenak Centro “Los Boscos” martxan jartzeko, hamar urte geroago batzuk ezkonberriak ziren eta beste batzuk ezkontzeko zorian. Haien arazoa, gaur egun bezala, etxebizitza bat eskuratzeko zailtasuna zen, beren bizi-proiektua modu independentean garatzen hasi ahal izateko. Bikoteko kideren baten gurasoen etxean bizi ez zirenek beste familia batzuekin partekatzen zuten etxebizitza.

1957. urte hartan, Jose Ramon Sesék, gazte haiek zeuden egoera ikusita, emantzipatu ahal izateko etxebizitzak egiteko ideia proposatu zien. Hasieran, ideia burugabea, erokeria bat zela pentsatu zuten. Baina Jose Ramonen kemenak eta konbikzio-indarrak abenturan murgiltzera bultzatu zituen haietako hemezortzi. Gehienak Saguesekoak ziren, baina Gros auzoko beste zonalde batzuetakoak ere bazeuden.   (gehiago…)  »  

Iñigo Landa Ijurko

RENFEko tren geltokia eta Herrerako oinezkoen lurrazpiko pasabidearen kokapena bat dator 1864an inauguratu zen Norteko trenbidearen linea eraikitzeak Herreratik Altzako hirigunera Santa Barbara ermitatik igotzen zen bidea moztu zuen lekuarekin. Bide hori, mendeetan zehar Donostia-Errenteria galtzadaren zati izan zena, bigarren mailan geratu zen 1847an errepide nagusia ireki ondoren, baina Altzako erdigunea probintziako bide-sarearekin lotzeko bide nagusia izaten jarraitzen zuen. Trenbidea zeharkatzeko, zaindutako trenbide-pasagune bat zegoen, eta zaindariarentzako etxe bat, Kaxeterua izenez ezaguna.   (gehiago…)  »