«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

1850

Txingurri Herrerako erreka nagusiaren izena da; gaur egun ia bere ibilgu osoan estalirik dago. Bi kilometro eta erdiko luzera dauka eta bere baitan 330 ha-ko lur azaleko ura biltzen du, punturik altuenak Altzagaina (93 m), Ametzagaina (118 m), Lizardi (69m ) eta Mirakruz Gaina (50 m) direlarik. Larratxo-erreka, Buztintxulo-erreka eta Siustegi-erreka ditu adarrik nagusiak.

Errekaren gaur egungo izena, gainontzeko erreka-adarrenak bezalaxe, errekaren ondoan dagoen baserriaren izenetik dator: Txingurri edo Txingurriyane. Izen hau, bestalde, herrikoia da eta azken mendean gutxienez XVI. mendetik dokumentatuta dagoen Errotazar etxe eta errota izendatzeko erabili den izengoitia da.

Erreka, azken ehun eta berrogeita hamar urteetan garatutako industrializazioaren ondorioz, ia bere osotasunean bideratuta edota lurperatuta geratu da.  Bakarrik bi zatitan ikus ahal izango dugu ura mugimenduan, bata Teran lantegiaren ondoan, jabetza pribatuko 80 metroko zati txiki batean, eta bestea Larratxo errekaren goialdean, gaur egungo parkearen barruan. Erreka estalirik, ez ikustearekin batera ahaztea dator eta hauxe da, hain zuzen ere, egingo dugun paseotxoaren asmoa, hau da, Txingurri estalgabetu eta, bere inguruan bizi zirenen lekukotzaren bitartez, zegoen bizitza hura argitara ekarri. Ibilbidean zehar, iragana gogoratzeaz gain, egungo eta etorkizuneko  bizimoduan urak duen garrantzia ere nabarmendu nahi dugu, harekiko arduratsu eta eginbidetsu joka dezagun.

  (gehiago…)  »  

Datorren larunbaterako, hilak 16, Cristina Enea Fundazioa eta Kontadores Gaztelekuarekin elkarlanean, paseo bat prestatu dugu Herreran barrena, “Txingurri hor dago / Destapando Txingurri” izenburupean.  Protagonista Herrerako erreka izango da, beraz.

Erreka, azken ehun eta berrogeita hamar urteetan garatutako industrializazioaren ondorioz, ia bere osotasunean bideratuta eta lurperatuta geratu da.  Bakarrik bi zatitan ikus ahal izango dugu ura mugimenduan. Bata Teran lantegiaren ondoan, jabetza pribatuko 80 metroko zati txiki batean, eta, bestea, Larratxo errekaren goialdean, gaur egungo parkearen barruan.

Erreka estalirik, ez ikustearekin batera ahaztea dator eta hauxe da, hain zuzen, egingo dugun paseotxoaren asmoa, hau da, Txingurri estalgabetu eta, bere inguruan bizi zirenen lekukotzaren bitartez, zegoen bizitza hura argitara ekarri.

Ibilbidean zehar, iragana gogoratzeaz gain, egungo eta etorkizuneko  bizimoduan urak duen garrantzia ere nabarmendu nahi dugu, harekiko arduratsu eta eginbidetsu joka dezagun.

Goizeko 10etan abiatuko gara, Kontadoresetik, eta izena aurretik eman behar da (943 453 526 / cristinaenea@donostia.eus).

Hauxe da 2018. urterako ibilaldien egitasmoa. Gure herriko hainbat txoko ezagutu dugu eta inguruko beste herrietako museoak eta inguru naturalak ere bisitatuko ditugu. Ibilaldien egitarauan, datan, ordutegian, zein jardueran, aldaketaren bat balego garaiz jakinaraziko da.

Apirilak 26: CASARES-MOLINAO-TXIPRES-KUTARRO-BIZARAIN-GARBERA.
Paseoa bat Altzako aldean dagoen San Marko mendiaren inguruan.
09:00etan Casares Kultur Etxean.
(Ibilaldiaren argazkiak ikusi)

Maiatzak 10: LEZO - ARROKAUNDIETA - MITXINTXOLA - PASAIA.
Pasaiako badiaren goialdeko ibilbidea.
09:05ean, Herreran, E-01 (Lezo-Donibane) autobusa.

Maiatzak 17: LUBERRI. OIARTZUNGO GEOLOGI MUSEOA.
Bisita gidatua. Altzako VI. Naturaldiaren egitarauaren barnean, Oiartzungo bailararen historia geologikoa ezagutuz.
09:30ean, Casaresen, 10:00etan Herrerako bus geltokian, E-02 (Iturriotz arte) autobusa. Hortik Ergoieneraino paseoan.

  (gehiago…)  »  

Larunbat honetan Altzabasoa bisitatuko dugu. Gordetzen dituen edertasun naturalaz gozatzeaz gain, mugarriz mugarri mendialde altzatar hau inguratzen duen ertzetatik ibiliko gara. Mugarri horiek, altzatarrentzat Altzabasoa suposatu duen ondare ekonomikoaren zein historikoaren lekukoak dira. 1939. urtean egindako Altzako Udal Ondarearen Inbentarioan, anexioaren aurretik egindako azkena, Altzabasoa, -edo “Monte Oberán”,  dokumentuan agertzen den bezala-, Altzako Udalak zuen ondarerik baliotsuena zen: 122 hektarea mendi, 180.000 pezetetan balioztatuta (Udal ondarea denera 1.298.184,86 pezetetan balioztatuta zegoen). (1) Mendiaren balio eta garrantzia basoaren ustiaketari estuki lotuak zeuden, udal kutxara horrek ekartzen zuen diruagatik. Aurreko mendeetan diru hori auzokide eta bizilagun eskubidedunen artean zuzenean banatzen zen. Horri buruzko dokumentazioa ugaria da eta honez gero Juan Carlos Morak (2) eta Angel Calvok (3) aztertu dute.   (gehiago…)  »  

Ángel Calvo

Beheko esteka hauetan aurreko egunetan egin ditugun txangoen argazkiak ikus daitezke:

• Maiatzaren 21ean La Asunción Ikastetxearen barrualdera egin genuen bisita.
• Eta ostegunean, 24, Plus 55 egitarauaren barnean, Txipres eta San Markora egin genuen ibilaldia. Azken honetan La Anunciata Ikastetxeko ikasle talde bat gurekin etorri zen Txipres ezagutzera.

Conde de Polentinos, 1910

Gaur goizean La Asunción Ikastetxea barrutik ezagutzeko aukera izango dugu, liburutegia, klaustroa, kapela… Hona hemen hainbat datu ikastetxearen historiaren gainean.

HASTAPENAK

La Asunción komentua 1882. urtean sortu zen. Urte hartan, Kongregazioaren fundatzailea zen Anne-Eugénie Milleret de Brou-k Mirakruz etxearen lur eremua aukeratu zuen komentu berria eraikitzeko. Frantzian III. Errepublika politika antiklerikala ezartzen ari zen eta, baldintza horietan, Mirakruz mugatik gertu egotea oso egokia zen bere herrialdetik alde egin behar zuten lekaimeak hartzeko. (1)

Mirakruz etxearen lehen notizia 1719. urtekoa da eta jabea Intxaurrondo baserriko jabe bera zen, Manuel de Aznarez. (2) Mirakruz izena, Serapio Mugikak dionez, Lezoko Santo Kristo Basilika bertatik begiztatzen delako da: “y en lo antiguo era costumbre que al distinguirse la iglesia en que se venera la prodigiosa imagen del Cristo que atrae a multitudes de devotos a la modesta Universidad Guipuzcoana, se rezara una breve oración a la Cruz redentora.” (3)

  (gehiago…)  »  

Marko Sierra

Zailtasun erdiko senderismo ibilaldi pedagogiko zirkularra da. Urumeako bailaratik gora, Nafarroako mugaren ondoan dagoen Benta Berri izeneko lekuan utziko ditugu kotxeak. Altzako basorik ederrena bisitatuko dugu, bere historia, hidrologia, eta Aiako Harriko parke natural honetan eta Añarbeko baso erreserban duen txertaketa. Altzabasoa ezagutzeaz gain, Donostibaso ere ezagutuko dugu, izan ere Altzabaso eta Donostibasoetako buelta zirkularra emango dugu. Ugaldetxobaso edota Frantsesbasoko eremuak ere ikusiko ditugu. Bazkalduko dugu etxean. Casares kultur etxera ordubiak aldera iristea espero da.

• Eguna: 2018ko maiatzak 5
• Ordua: 8:00etan
• Irteera: Casares K.E., partaideen autoetan
• Arduradunak: Marko Sierra,  AHM
• Iraupena: 4 ordu eta erdi (11 km)
• Desnibelak: 520 m gora, 520 m behera
• Zailtasuna: Erdia
• Ibilbidea: Benta Berri - Saratze - Notixitxarreko Gaina - Gorostegi - Untzei - Sonei - Urumea ibaia - Benta Berri. Ibilaldia Google Earth-en.
• Gomendioak:  Oinetako aproposak, bastoiak eta argazki kamera.

Partaide kopuru mugatua: 25 lagun.

Izen emateak maiatzaren 2 arte: 649 49 66 07, ahm@altza.net.

Antolatzaileak: Donostia Kultura, Altzako Historia Mintegia

Datorren urriaren 21ean, larunbata, Mutriku ezagutzera joango gara gure adiskide, bazkide eta Aranzadiko kidea den Javi Castroren eskutik. Egitasmoa hauxe da:

• Mijoa auzoa: San Geronimo ermita eta Ilunbe baserrian dagoen XVI. mendeko dintelean dagoen nao baten irudia.
• Saturraran: Gipuzkoako muga. Eguraldiak laguntzen badu oinez joango gara Ondarroaraino.
• Antzainerra edo Songinerreka bailara: istorio mitologikoez jositako errota ingurua.
• Olatz bailara: Bizkaiko mugan dagoen haran karstikoa. Ordubeteko denbora baldin badugu, Lete saroea bisita dezakegu.
• Bazkal ondoren, Mutrikuko hirigunea bisitatuko dugu. Erdi Aroko aldea eta portua.

  (gehiago…)  »  

Ulia-Mendiolapean finkaturik dagoen auzoan zehar ibilaldia egitea erakargarria delakoan gaude. Horri gehitu behar zaio Pasaiako portuarekin muga egiten duen auzoa dela, Altzako herrian bere sustraiak dituen eremua dela, eta iraganean baserri eremu adierazgarria izan zela. Gainera, Kontadores Gazte Zentroak eta Altzako Historia Mintegiak 2017ko maiatzaren 20rako antolatu duten ibilaldian, auzoan bizitako jendearekin berriketan aritzeko aukera eta euren oroitzapenak entzuteko tartea izango dugula ere aipatu nahi dugu; ibilaldian zehazturik ageri diren geldiuneetan horiek esanahiez beteko dituzten pertsonekin hitz egiteko tartea izango dugu. Beraz, atzera bota ezin duzun gonbidapen baten aurrean zaude.   (gehiago…)  »  

Datorren maiatzaren 20an, larunbata, pasealdi bat egingo dugu Bidebietan barrena. Auzoko lehengo eta oraingo bizilagunez lagundurik bidean aurkituko ditugun interesguneak haien oroipenez eta bizipenez jantziko dira. Kontadores Gaztelekua eta Altzako Historia Mintegiaren proposamen bat da eta Olatu Talka egitarauaren barnean dago. Bide ugari daude Bidebietan, eta guk bat aukeratu dugu. Hurrengo sarrera batean zehaztasun handiagoz azalduko dizuegu; bitartean, hauek dira interesguneen zerrenda: 1. Kontadores, 2. Portua, 3. Gomistegi baserria, 4. Mogambo, 5. ur-biltegiak, 6. “Ikastetxe Horia”, 7.  12 Blokea, 8. Guardaplata, 9. “autobuseroen etxebizitzak”, 10. aurreneko parrokia, 11. “Tiro Nazionala”, 12. tunela, 13. 4 Blokea,  14. Bidebieta Elkartea, 15. parkea, 16. Moneta baserria, 17. “bankarien etxebizitzak”, 18. merkatalguneak, 19. Erretiratuen Elkartea, 20. Contadoresko urbanizazioa, 21. La Asunción Ikastetxea, 22. Gaiztarro, 23. guardaren etxea, 24. antzinako untziralekua.   (gehiago…)  »