Los Boscos auzunea: etxebizitzen eraikuntza (3)
(A. Alfaro, 1967-12-24)
Antxon Alfaro
Lurrak behin betiko erosi ondoren, 1964. urtearen amaieran, etxebizitzak eraikitzeko prozesua hasi zen. Hiru urte luze iraungo zuen eta 1967ko abenduaren 24an, etxebizitzen giltzen ematearekin amaitu zen.
Ramon Gabarain arkitektoak egindako proiektua 1964ko abenduaren 13an aurkeztu zen Donostiako Udaleko Obren Bulegoan, non “Altza auzoan, kaperaz, eskolaz eta maisu-maistren egoitzaz hornitutako auzune bat” eraikitzeko udal lizentzia eskatzen zen.
Aurkeztu eta egun gutxira, 1965eko urtarrilaren 25ean, Hirigintzako zuzendari teknikoak, Encio jaunak, proiektuari buruzko zehaztapen batzuk eta aparkalekuetarako aurreikuspen handiagoa eskatu zituen. Antonio Sampietrok gogoratzen zuenez, udal teknikari honekiko harremanak ez ziren batere errazak izan. Jose Ramon Sesé eta bera ia egunero joaten ziren Donostiako udaletxera izapideak arintzeko asmoz, baina berarentzako eskupekorik ez zegoenez, espedientea tiraderan geldirik edukitzen zuen. Baina etsipena eta ezintasuna aldatu egin ziren Jesus Los Santos Garayalde eta Jose Eizmendi Amutio zinegotziekin harremanetan jarri zirenean, zeinek udal espedientea onartzeko prozesua azkartzea lortu baitzuten.
1965eko apirilaren 7ko bilkuran, Udal Batzorde Iraunkorrak 120 etxebizitza eraikitzeko udal lizentzia onartu zuen, hamabi bloketan banatuta, hormarte bikoitzekoak, erdiko posizioko eskailerarekin, solairu bakoitzeko bi etxebizitza berdinekin eta 5 solairuko altuerarekin, hau da, bloke bakoitzeko 10 etxebizitzarekin. Eliza hartuko zuen 13. bloke bat ere egongo zen, gizarte zentroaz gain, zinema, apaizen egoitza eta gimnasio bat azken solairuan.
Beatriz Herrerasek “Altza: historia y Patrimonio“ lanean jasotzen duenez, auzune berriaren etxebizitza tipoak 86,28 m2 izango lituzke, 68,178 m2-ko azalera erabilgarriarekin, honela banatuta: ataria, banagailua, sukaldea, komuna, gela, logela nagusia eta beste bi logela. Etxebizitza bakoitzak terraza handi bat izango luke, eta bertan, zati bat (pantaila batek babestua) arropa zintzilikatzeko erabiliko litzateke.
Hilabete batzuk lehenago, 1965eko urtarrilaren 31n, lurrak erosi eta eraikuntza-espedientea hasi ondoren, lurrak bedeinkatu zituzten, San Juan Bosco eguna aprobetxatuz.
(I. Ezama, 1965-01-31)
120 etxebizitza eraikitzeko aukerak kooperatiba bazkide berriei irekitzera eraman zuen. Albistea berehala zabaldu zen Gros auzoan, eta jende asko joaten zen igandeetan mezatara Los Boscos zentrora, informazioa jasotzeko eta kooperatibako kide izateko.
Udal izapidea gainditu ondoren, proiektua hiru lurzatitan banatu behar izan zen (A, B, C); izan ere, Etxebizitza Ministerioak itzuli beharrik gabeko diru-laguntza bat jasotzeko aukera ematen zuen errenta mugatuko etxebizitzen kalifikazioa lortzeko, proiektuek 40 etxebizitza baino gehiago ez izatea zen baldintzetako bat. Etxebizitza Ministerioak itzuli beharrik gabeko 3.600.000 pezetako diru-laguntza emango du obrak amaitzean.
Hurrengo hilabeteetan hainbat izapide egin ziren, eta 1965eko abuztuaren 10ean Etxebizitza Ministerioko Gipuzkoako ordezkaritzak etxebizitzak eraikitzeko espedientea onartu zuen. Aldi berean, obraren finantzaketan ere lan egiten da, Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintzialak 20.000.000 pezetako (% 5,25eko interesa) kreditua lor dezan.
Hilabete zailak dira ekonomiaren ikuspegitik; izan ere, prozesua luzatu egiten zen, eta kooperatibistek hainbat ekarpen egin behar zituzten gastuei aurre egiteko, eta horietako askok zailtasun handiak zituzten dirua lortzeko. Bestalde, Etxebizitza Ministerioaren erantzunak 11 hilabete behar izan zituen iristeko, eta hori gabe proiektuak ezin izan zuen aurrera egin. Ministerioak gizarte-ekintza gisa aitortzeak zergak 20 urtez nabarmen murriztea zekarren. Egoera horretan, De la Cruz izeneko kontratista batek lursaila berrerosteagatik hitzartuta zeukatenaren bikoitza eskaini zien (10.000.000 pezeta). Proposamena batzarrera eraman zen, baina ez zuten onartu eta proiektuarekin aurrera jarraitu zuten.
Azkenik, 1966ko otsailaren 28an, Aldundiak kooperatibak erositako lurretan etxebizitzak eraikitzen hasteko baimena eman zuen. Baina baimen ofizialari aurrea hartuz, aurreko egunean, Gabriel kaputxino aitak lanak bedeinkatu zituen eta lehen harria jarri zen eliza hartuko zuen eraikinean.
(I. Ezama, 1966-02-27)
Gremioak kontratatzen hasi ziren obrak egiteko. Aipagarrienak hauek izan ziren: Construcciones Sorondo, hormigoiztatzeaz eta igeltserotzaz arduratuko zena; Jorge Migliaccio, elektrizitateaz; eta Fanjul, iturgintzaz. Sukaldaritza ekonomikoaren (ikatzezkoa) edo butanozkoaren arteko aukeraketari buruzko eztabaida planteatu zen, eta gehiengoz sukaldaritza ekonomikoa nagusitu zen.
Eraikuntza lanean, lursailaren maldak zirela eta, etxabe batzuk eratu ziren, eta harategi, arrandegi, denda eta beste zerbitzu batzuetarako erabiltzea erabaki zen, hala nola eskoletarako, haurtzaindegirako…
Aparteko gastuak sortzen zirenez, 2.000.000 pezetako beste kreditu bat eskatu behar izan zuten, Luzuriaga enpresaburuak bermatu zuena, Pasaiako bere enpresako langileei 6 etxebizitza esleitzea eskatuz.
Obren azken fasean, eta eliza baldosatu aurretik, Juan Carlos Larequik gogoratzen du Teofilo Buldainek, obraburuak, zulo bat ireki zuela aldarea joan behar zen tokian, eta Jose Ramon Sesék gurutze bat, zilindro bat pergamino batekin eta garaiko txanponekin, eta Antxon Alfaro haurrak San Joseren irudi bat bertan utzi zituztela.
Urte eta erdi baino gehiagoko obren ondoren, 1967ko abenduaren 17an, igandea, Miguel Castells notarioaren aurrean zozketatu ziren etxebizitzak, Gipuzkoako Merkataritza eta Nabigazio Ganberaren ekitaldi-aretoan. Eta handik astebetera, 23an, eliza bedeinkatu eta Lorenzo Bereciartua Elizbarrutiko gotzainak aldarea sagaratu zuen. Hurrengo egunean, abenduaren 24an, Gabon-gauean, kooperatibista guztiei eman zitzaizkien giltzak gizarte-lokalean.
Etxebizitza bakoitzaren azken kostua 330.000 pezetakoa izan zen, baina itzuli beharrik gabeko 30.000 pezetako laguntzarekin Etxebizitza Ministerioaren kooperatibista bakoitzeko, 300.000 pezetakoa izan zen ordaindu zen benetako kostua. Prezio horretan etxebizitza zegoen, baina baita etxabeak, elizaren eraikina, urbanizazioa eta hasierako proiektuaren gainean etxebizitzetan egin ziren hobekuntzak ere.
(I. Ezama, 1966-02-27)
***
***
Los Boscos auzuneari buruz gehiago jakiteko:
2021, Maiatzak 25
Interesante artículo. Zorionak.
2021, Maiatzak 27
Q majo aquél niño Antxon Alfaro q depositó un San José. La vida las vueltas q da. Fantástica investigación Antxon. Ánimo Antxon y cía. Eta Milesker.