«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Joan den otsailaren 22an, “Altza 1931-1936: Ilusio galduen kronika” dokumentalaren jendaurreko aurkezpena egin genuen, bertaratutako jende askorekin eta giro ezin hobean. Dokumentala Altzako azken udalbatza hautetsiari aitortza egiteko egitasmoaren barruan taxutu da, hari eskaini zitzaion 2021eko irailaren 11n egindako ekitaldiarekin batera.

Ekitaldiaz eta dokumentalaz gain, Barrutiak Aranzadi Zientzia Elkarteari eskatu zion Gerra Zibilean eta lehen frankismoan Altzan gertatutako giza eskubideen urraketak ikertzeko eta ezagutarazteko.   (gehiago…)  »  

Ekialde Barrutiko Memoria eta Historia Lantaldea

Datorren otsailaren 22an, larunbata, goizeko 11:00etan, Nao Etxea Jubilatu eta Pentsionisten Elkartearen egoitzan, “Altza 1931-1937: Ilusio galduen kronika” dokumentalaren jendaurreko aurkezpena egingo dugu. Dokumental labur bat da, Ekialdeko Barrutiko Historia eta Memoria lantaldearen ekimenez egina, 2021eko irailaren 11n, Altzako udaletxe zaharrean, eta Bigarren Errepublika ekarri zuten udal hauteskundeetatik aurrera eratutako udalbatzari eskaini zitzaion aitortzaren egitarauaren barruan dago. Dokumentala euskaraz egina dago eta gaztelaniazko azpitituluak dauzka.

Dokumental laburra egiteaz gain, Gerra Zibileko biktima altzatarrei buruzko txostena egiteko enkargua eman zitzaion Aranzadi Zientzia Elkarteari, eta altzatarren udaletxeko osoko bilkuren aretoko altzariak zaharberritzearekin amaitu zen.   (gehiago…)  »  

Ekialde Barrutiko Berdintasun Lantaldea

Datorren urriaren 28an, 18:30ean, Herrera K.E.n(San Luis plaza), Ione Zuloaga Muxika historialariak hitzaldia eskeiniko du  ”1936-1945 artean errepresio frankista jasan zuten emakumeak. Gipuzkoako kasua” gaiaren inguruan.

Bigarren Errepublika eta gerra garaiko emakumeen egoera, errepresioaren arrazoiak, ondorioak eta errealitate ezberdinak ezagutzeko aukera emango digu hitzaldiak. Donostian gertatutakoak eta bereziki Ekialde Barrutiko kasuak aipatuko dira bertakoen bizipen eta errealitateei ahotsa emateko asmoz.   (gehiago…)  »  

Euskal Giroa elkartea

Martxoak 17, igandea. Omenaldien eguna. Emakume milizianoak eta bolariak. Egun polita izan da Herreran. Ekialdeko Barrutiko Berdintasun Lantaldeak, Berdintasun zinegotzigoarekin lankidetzan, bi elkargune dituen ibilbide bat prestatu du: Herrerako bolatokia, Arrubiko zelaian, eta Gerra Zibilean Antxoko, Trintxerpeko eta Altzako emakume Milizianoen taldearen omenezko atrila, Jose Elosegi hiribidearen 127 zenbakiaren parean kokatuta, Pasaiarekiko mugan.

Aitorpen historikoa egiteko ekitaldi honetara ez dira falta izan omenduriko emakumeen hainbat belaunaldietako senideak. Antolatzaileen testu ofizialen ondoren, M. Jesus Intxausti bolatokian, eta Pilar de la Serna Olmedo eta Bitxori Santamarina Castro entzun genituen hunkituak eta, aldi berean, han geunden guztiak hunkitu egin gintuzten.

(Argazkian, Ascensión Olmedoren familiak utzitako loreak)

  (gehiago…)  »  

Ekialde Barrutiko Berdintasun Lantaldea

Martxoaren 17an hiru atril inauguratuko ditugu emakumeen kolektibo batzuen omenez: Herrerako bolariak, Altzako emakume milizianoak eta indarkeria matxistatik bizirik atera zirenak. Jarduera eguerdiko 12etan hasiko da Herrerako bolarien atrilean, Arrobitxulo parkean, eta bertan bolari aintzindariek parte hartuko dute.

Ondoren, Altzako emakume milizianoen atrileraino joango gara, Herrerako topoaren geltokiaren ondora, eta han Juanita Santamarinaren iloba batek hitz batzuk esango ditu. Atrilean jasotako testuak honela dio:
(Testua entzun: “Altzako emakume milizianoak“)

  (gehiago…)  »  

Sergio Balchada Outeiral

José Calvo Cerqueiras é nado en Carril (Pontevedra) á beira da ría de Arousa. Mais, unha parte importante da súa vida transcorre en Euzkadi. E en concreto en Altza, onde chega para exercer a súa profesión de fogueiro nos bacalleiros da PYSBE (Pesquerías y Secaderos de Bacalao Españoles).

De feito en Pasaia entra en contacto có sindicato cenetista El Avance Marino no que ingresa como o afiliado 591, probablemente no ano 1934 (CDMH_PS_SAN_O_C0141_EXP0005_0035).

Comezada a guerra José Calvo consta na Fronte Popular de Altza en servizo de garda (CDMH. PS Bilbao. Caja 67 Nº 19), alomenos en agosto de 1936. Descoñecemos onde leva a cabo estes servizos, e se ademais, intégrase nalgunha das columnas de milicianos frontepopulistas que saen a enfrontarse ás forzas de requetés navarros que tratan de invadir Gipuzkoa.   (gehiago…)  »  

AS, 1934-07-02 (Ainhoa Arzallus)

Arazo ekonomikoen eta tentsio politikoen erdian, kirol, jai eta bestelako jardueretan parte hartzea nabarmen handitu zen Errepublika garaian. Prentsako kronikek arreta handia eskaini zieten gertaera horiei, eta bertan bizitzen zen giro bikaina eta parte-hartzea nabarmendu zituzten.

La Voz de Guipúzcoako kronikari batek, adibidez, zaleen eta parte-hartzaileen artean “entusiasmoa” gainezka zegoela aipatzen du Txingurri sagardotegian Herrera-Sportek antolatutako Gipuzkoako bolo txapelketari buruz idazten duenean. Dioenez, txapelketa lehen aldiz 1930ean ospatu zen 26 bikotek parte hartuz, eta hurrengo edizioetan parte-hartzea handituz joan zen, 1933an 64 bikoteko kopurura iritsiz. [1]   (gehiago…)  »  

La Voz de Guipúzcoa (1931-08-26)

Errepublika ekarri zuten udal-hauteskundeei eskainitako sarreran, diktadura amaitu ondoren herritarrek politikan jarduteko interesa erakusten zuten datu adierazgarri batzuk ikusi genituen. Udalean betetzeko zeuden 12 postuetarako 24 hautagai aurkeztu ziren, -Gipuzkoan 89 udalerrietatik 25etan bakarrik gertatu zen hori-, eta horrez gain nabarmentzekoa da oso parte-hartze handia erregistratu zela, % 82ra iritsi baitzen, Gipuzkoakoa baino hiru puntu gehiago.

Errepublikaren urteetan zehar, Altzan zein Gipuzkoan, boto emaile kopuru handiak joan ziren hautestontzietara, eta horrek argi eta garbi erakusten du gizartearen politizazio-maila handia zegoela. 1931ko apirileko udal-hauteskundeez gain, beste lau hauteskunde-deialdi egin ziren, eta honako hauek dira eman zituzten emaitzak [1]:   (gehiago…)  »  

Gaspar Cardona, Ricardo Tejada, José Juanes, José Iruretagoyena, Pedro Ayesta, Juan Iriarte, Felipe Zurutuza, Pablo Landa, José Casares eta Celestino Atorrasagasti zinegotzien senideak eta Donostiako Alkatea, Barrutiko lehendakaria eta Giza Eskubideen zinegotzia pasa den irailaren 11n egindako ekitaldian.

Bideoa ikusi

Goizeko 11:00etan, Altzako bandera balkoian eta Donostiako Udalaren Txistulari Bandaren doinuen artean hasi zen ekitaldia. Senideak udaletxetik atera eta bere lekua hartu ondoren, aurkezleak ekitaldiaren xedea azaldu zuen. Segidan, Eneko Goia alkateak hitza hartu zuen Donostiako Udalaren izenean Altzako udalbatza hautetsiari aitormena adierazteko eta, ekitaldi honek Udalak Memoria Historikoaren arloan Altzarekin zeukan zorra nolabait kitatzera zetorrela esanez, ekitaldiaren protagonismoa bertan zeuden zinegotzien senideengan utzi zuen.

  (gehiago…)  »  

Herrerako garbitzaileak

Diktaduraren amaierarekin batera 1931n abiatu zen Errepublika aldiak aldaketarako eta aurrerapenerako  itxaropenak ekarri zituen eta gizarte altzatarraren sektore askoren artean, politikan, jai eta kirol jardueretan eta abarretan parte hartzeko interes berritua piztu zen, garaiko kronikak irakurriz eta udal-bizitzari begiratuz deskubritu daitekeen parte hartzeko ilusioa.

Zehatzago, Altzako bizitza sozial eta politikoaren hiru esparrutan jarriko dugu arreta: lehenik eta behin, hurbilagotik ezagutuko dugu emakumeek Errepublikaren garaian izan zuten eginkizun aktiboa, sarrera honetan jorratuko duguna; eta, ondoren, beste bi sarreratan, batetik alderdi eta talde politikoen jarduerari eskainiko diogu, eta, bestetik, elkarte mota ezberdinek eta auzotar taldeek sustatutako ekimenei begiratuko diegu.

II. Errepublikaren etorrerak emakumeak gizartean zuen rolaren aldaketa sakona abiarazi zuen, ahots propioz eta berdintasunean parte hartzeko ateak irekiz.

  (gehiago…)  »