«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Berriro hauteskunde kanpainan gaude. Azken 40 urteetan, 78ko Erregimeneko hauteskunde prozesuetan, hauteskunde kanpainetan aldaketak oso esanguratsuak izan dira.

Lehen kanpainetan, kartelak eta pankartak espazio publiko guztietan zeuden, mitinek jende asko erakartzen zuten, eta hautagaiak zeuden kaleetan eta herritarrekin harremanetan. Gaur egun, kanpainak birtualak dira, kaletik urrun, ia kartelik gabe, mitinik gabe eta hautagaiekin beren diskurtsoak telebistaren eta sare sozialen bidez zuzentzen.

Aldaketa hori erakusteko, Altzako Tokiko Bildumarako berreskuratu dugu duela 30 urteko Herri Batasunaren mitin baten bideoa, 1989ko Europako Parlamenturako hauteskunde kanpainan. Larratxoko Josu Artetxe plazan egin zen mitina, 1989ko ekainaren 4an. Jon Idigoras diputatuak eta Begoña Garmendia zinegotzi donostiarrak parte hartu zuten, Lurdes Zapirain altzatarrak aurkeztuta.

Irudiaren gainean klik egin bideoa ikusteko

Gerra Zibilaren garaian (1936-39) argitaratutako prentsa idatsia husteko lana, Ion Urrestarazu egiten ari dena, aukera ematen ari da askotariko gaiei buruzko informazioa biltzeko, horietako batzuk deigarriak, hala nola Vida Vasca aldizkarian txertatutako iragarkiak, enpresa altzatarrei buruzkoak.

Vida Vasca aldizkaria 1924 eta 1981 artean argitaratu zen, hainbat gairi buruz (historia, geografia, ohiturak, ekonomia…) eta doan banatzen zen.

Hona hemen eduki grafikoren bat duten iragarkiak:   (gehiago…)  »  

Felisa Martín Bravo (Donostia, 1898 - Madril, 1979) emakume aitzindaria izan zen Fisika eta Meteorologia arloetan: Espainian Fisikan doktoratu zen lehen emakumea izan zen (1926) eta baita Espainiako Meteorologia Zerbitzuan sartzea lortu zuen lehen emakumea (1933). Lehena ere izan zen Espainiako Meteorologia Elkarteko lehendakaria izaten (1973-74). Horrez gain, 1937 eta 1940 bitartean, Igeldoko zentro meteorologikoko lehen emakume zuzendaria izan zen, zerbitzugintzaren militarizazioa zela eta utzi behar izan zuena. Bere merezimenduak aintzat hartuta, 2017. urtean Udalak erabaki zuen Txomin berrian kale bat hari eskaintzea.

Jose Miguel Aranjuelok, Felisa Martín Bravoren biografian interesa duen meteorologo erretiratuak Altzako Tokiko Bilduman egindako kontsulta baten bitartez jakin dugu Felisa Martín Bravo Altzan erroldatuta egon zela, Mirakruz Gainako Villa Iñaki etxean hain justu. Helbidearen kokaleku zehatza zalantzazkoa zen, Altzan ez baitago izen hori duen etxerik, baina bai Villa Ignacio izenekoa (gaur egun Luis Pradera, 10), eta, udal artxiboan 1937. urteko Altza Hiriko udal errolda kontsultatu ondoren, zalantzak argitu dira.

  (gehiago…)  »  

Pasa den ekainaren 10ean 30 urte bete dira Villa Lolita eraitsi zenetik, Altzako txakurtegia bezala ezagunagoa.

1963 urtean, “Sociedad Protectora de Animales y Plantas de Gipuzkoa” elkarteak Villa Lolita erosi zien Franco anaiei aterpetxe gisa egokitzeko eta, etxe horretan etxeko animaliak, txakurrak eta katuak batez ere biltzeko. Hurrengo urtean, horrela hasi zen funtzionatzen. 1969 urtean, 126 txakur eta 30 katu bildu zituzten, Auñamendi Entziklopedian jasota dagoen arabera.

60ko eta 70eko hamarkadetan Villa Lolita inguruan hazkunde handia egon zen eta elkartearen kudeatzaileek etxea saltzeko erabakia hartu eta inguruan biztanle gutxiago zituen beste eremu bat erostea erabaki zuten.   (gehiago…)  »  

Nieves Irisarrik sukaldeko goxotasunean hartu gintuen, bere ahizpa Angelita eta Lurdes alabarekin batera, Luis Irisarri, 36ean fusilatu zuten aitaz hitz egiteko. Neskatxoak bi urte eta bi hilabete zituen hura gertatu zenean, eta, orain, laurogeita bi urte geroago, bere seme-alabekin batera, Gema, Manoli, Xabier eta Lurdes, haren oroitzapena eta gorpuzkinak berreskuratu nahian jarraitzen du.

Luis Manuel Irisarri Piquer Donostian jaio zen 1908ko ekainaren 21ean eta 1936ko azaroaren 10ean fusilatu zuten. Salvadorren eta Ramonaren semea, familia Lodosako herri nafarrekoa zen jatorriz. Familia Donostiara bizitzera etorri zen eta, geroago, gurasoak banandu egin ziren. Luis Manuelek aitaren alde egin zuen, eta gainerako anai-arrebek, Valentinak, Miguelek eta Manuelek nahiago izan zuten amarekin geratu.   (gehiago…)  »  

Espainiako Gerra Zibila galdu ondoren, errepublikazale askok Frantziako lurraldetan jarraitu zuten faxismoaren eta nazismoaren aurkako borrokan. Santiago Anabitarte Altuna altzatarra izan zen horietako bat.

Haren berri Florentino Mariñelarenaren bitartez jaso dugu, Errenteriako La Ilusión elkarteko kidea. La Ilusión elkartea naziek deportatutako gipuzkoarrak gogoratzeko plaka proiektuarekin aritu da lanean azken urte hauetan. Jatorriz proiektu hori kontzentrazio eremuetan hildako alemaniarrak omentzeko sortua bada ere, denborarekin Europan zehar zabaldu da, naziek deportatutakoen sorterrietara. Omenaldietan, biktima bakoitzaren  jaiotetxearen parean, “stolpersteine” bat, galtzada-harri moduko bat jartzen da lurrean. “Stolpersteine” hitza, alemanez, “estropezu egiteko harria” esan nahi du, eta, bertatik pasatzen den oinezko oharkabearen atentzioa deitzeko eta biktimarekiko oroimena bistarazteko asmoa du. Gure artean, gutxienez 60 gipuzkoar pasa ziren muturreko esperientzia horretatik eta, honez gero, Gipuzkoako hainbat herritan burutu dituzte haiek gogoratzeko ekitaldiak, hala nola Hernanin eta Andoainen. (1) Donostiako kasuan, berriz, ez dute Udalaren babesa eta baimena lortu omenaldi horiek egiteko eta, hortaz, nazien aurka aritutakoak aitortza gabe geratu dira; horien artean Santiago Anabitarte altzatarra.

  (gehiago…)  »  

Felix Iranzo bere argazkien bidez ezagutu genuen, 80ko hamarkadaren amaieran, gure elkartea lehen urratsak ematen hasi zenean. Alabaina ordurako bere izena jada ezaguna zen erretiratu eta pentsionisten elkarte-mugimenduaren hasieran, Altzan, Gipuzkoan eta Euskal Herrian.

Santa Barbarako Aitonak eta Jubilatu eta Pentsionisten Gipuzkoar Elkarteko lehendakari fundatzailea ere izan zen, baita ere, Euskal Herriko Jubilatuen eta Pentsionisten Lurralde Federazioaren sortzaileetako bat. Adineko pertsonentzako bizitza duin baten alde egindako lanagatik, Jubilatu eta Pentsionisten Gipuzkoar Elkarteko Ohorezko Presidente izendatu zuten, eta hil ondoren, 1991ko martxoaren 7an, Udalak, Auzo Elkarteak hala eskatuta, bere izena eman zion Santa Barbara auzoko pasealeku bati 1997an.   (gehiago…)  »  

Altzako Tokiko Bilduma Casares Kultur Etxetik eskaintzen den dokumentazio zerbitzu bat da, Altzaren ondare dokumentala biltzeko, mantentzeko eta ezagutzera emateko sortua. Bildumaren aurreneko lanak  1986an hasi ziren eta 1992ean lehen katalogoa egin zen. Sei urte beranduago, 1998an, Kultura Udal Patronatuaren, orain Donostia Kultura, eta Altzako Historia Mintegiaren arteko lehen lankidetza-hitzarmena sinatu zen, ondoren berritzen joan dena.

Urtez urte osatzen, handitzen eta garai berrietara egokitzen joan da. Une honetan, Altzako Tokiko Bilduman 16.915 dokumentu daude katalogatuak, eta horietako 13.111 Interneten bitartez kontsulta daitezke www.altza.info webgunean. Pasa den 2018. urtean, dokumentu bilaketan eta bilketan egindako lana garrantzitsua izan da. Besteak beste, merezi du aipatzea hemerotekan 1936, 1937, 1938, 1939 eta 1940 urteen hustuketa amaitu dela; aurten katalogatu eta webean ikusi ahalko da. Katalogazio lanari helduz, Altzako Tokiko Bilduman 298 dokumentu berri katalogatu dira eta webean daude kontsultagarri.   (gehiago…)  »  

Orain dela hilabete batzuk, Mª Angeles Aranburu eta Alberto San Sebastián gurekin harremanetan jarri ziren Super-8 sistemarekin grabaturiko pelikula bat Altzako Tokiko Bildumaren ardurapean uzteko. Pelikulak hiru minutuko iraupena dauka eta San Luis eliza eraisteko lanak erakusten ditu, eta, azken zatian, atzealdean eliza dutela, neska-mutil talde baten sekuentzia ere ikus daiteke. Irudietan, beraien hiru alaba, Maria Angeles, Koro eta Ana, Arantza Etxeberria eta Ana de Castro neskeekin, eta Javier Larrarte mutikoarekin agertzen dira.

  (gehiago…)  »  

El arrendamiento ha sido durante siglos la fórmula más común y rentable utilizada por los propietarios para la explotación de los caseríos y sus tierras. En Altza, si en 1818 había 147 casas y caseríos, no llegaban a veinte los que eran habitados y explotados directamente por sus propietarios. Esa desproporción tan grande entre el número de propietarios y de inquilinos venía creciendo progresivamente desde décadas anteriores como consecuencia de la crisis del comercio y de la industria ferrona. La tierra volvía a ser refugio de los inversores que en ella la forma de aumentar su rentabilidad a costa de empeorar las condiciones de vida de los baserritarras. La gran demanda de una población creciente, necesitada de vivienda y trabajo, y que vivía en los límites de la miseria, obligaba a los inquilinos a aceptar contratos de arrendamiento en unas condiciones muy desfavorables para ellos.

Como botón de muestra, recuperamos del archivo de Oñati el contrato de arrendamiento del caserío Sagastieder, firmado en Donostia el 18 de diciembre de 1814, otorgado por José Elías de Legarda, en representación de Ildefonso María de Castejón, en favor de Pedro de Salaberria, quien tiene a José Bernardo Arzac Parada como su fiador.   (gehiago…)  »