«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Pakita Etxebeste Etxaniz 1926ko irailean jaio zen, La Herrerako portu eremuko Cuarta Vía etxean. Bere familia honako hauek osatzen zuten: aita, Jose Mari Etxebeste, Mendiolako Larrabide baserrikoa, Pasaiako Portuko zuzendariaren auto gidaria; ama, Kontxa Etxaniz, Zumaiakoa, eta anaiak, Julio, Mari Tere eta Fortuni.

Pabiloi berriak eraikitzeko portuko etxea botatzearen ondorioz, Eskalantegi kalera aldatu zen familia. Gerra garaian, denboraldi batez baserrira itzuli ziren, berriro Eskalantegira, eta gero, behin betiko, Herrerara, Peruene-berri etxera.

Bestalde, 1927an hiru moja mexikar ezarri ziren Pasai San Pedron eta Etxebeste-Etxaniz sendiarekin harreman estua eta elkarri laguntzekoa izan zuten. Han, baserrian amaren ardurapean heziketa bat ikasteko lehen pausoak eman zituzten haurrek, eskola nazionalera joan gabe, Kontxak hala erabakita, seme-alabak edozein tratu txar edo utzikeriatatik zaindu nahi zituelako. Geroago, 1938an, mojak Herreran ezarri ziren eta haiekin harreman hori mantendu zen.   (gehiago…)  »  

Hiru hilabeteko atzerapenaren ondoren, atzo, San Martzial Altzako zaindariaren eguna zela eta, Ion Urrestarazu Paradak idatzitako Altza durante la guerra civil española liburua aurkeztu genuen Tomasenen. 55 pertsona bertaratu ziren, eta aretoak gaur egungo osasun-egoeretan onartzen duen gehieneko edukiera osatu zuten.

Espainiako Auzitegi Gorenak ekainaren 10ean emandako epaiak amaiera ematen dio Pasaiako Udalak, Pasaiako Hiriaren sorreraren 200. urteurrenaren ospakizunen barruan, 2005ean hasitako muga-gatazkari. Aldarrikapena babesten zuen txosten juridikoaren egileek elkarrizketa batean (Pasaian, 2006ko urtarrila) ziotenez, “si el tema acaba en los tribunales, con el acta de Vargas Ponce y la sentencia de 1890, la razón se la darán a Pasaia.” Prozesuetan esku hartu duten auzitegi guztien epaiek, ordea, kontrako epaia eman dute, eta argi eta garbi utzi dute Vargas Ponceren auto guztiz ezaguna  abokatu eta udal idazkari pasaitarrak “deskubritu” ondoren eraikitako birsorkuntza historikoan oinarritutako txosten juridiko hura aurreiritzietan oinarritutako eta oinarririk gabeko txostena zela. (”La Marcha Gris. Sobre el conflicto de mugas con Pasaia” bloga, 2005-2011)   (gehiago…)  »  

Luismari Ralla Arruti

Betidanik ezagutu ditu herriak ipuinak, atsotitzak, bertsoak e. a.

Ahozko literatura eta idatzia, berez, eta sortzetik ezberdinak dira eta ezin ditugu biak kriterio eta teknika berdinez aztertu. Ahozkoa, bat batean pentsatua, irudien mugimendu azkarra. Aldi baterako, testuinguru, giro berezi batean sortzen da. Idatzia aldiz, denboraz pentsatua, irudiak motel eta landuagoak, eta jasotzailearen aldetik irakurriz eta denboraz aztertzeko nahi adina duelarik.

Garai batean, bertso berriak kantatzeko egiten ziren eta gero aldizkaritan argitaratzea izaten zuen xederik nagusiena edo saldu egiten ziren. Non? Jendea biltzen zen tokietan, ferietan, erromeritan eta abar. Kantatze hori propaganda bat bezala zen, gehiago saltzeko.   (gehiago…)  »  

Gaur, apirilak 23, Liburuaren Nazioarteko Eguna da, baina aurten osasun larrialdiak baldintzatutako jaia da, heriotzak, langabezia eta gizarte arazoen larriagotzeak tartean. Kulturari ere eragiten dio, kultur eragileek azken 48 orduetan egindako greba digitalak erakusten duen bezala. Baina, hala eta guztiz ere, esan ohi dutenez, “Funtzioak aurrera jarraitu behar du”. Horregatik, liburuari eskainitako egun honetan, Ion Urrestarazu Paradak idatzitako “Altza durante la guerra civil española” liburuari buruz hitz egingo dugu. Aurreikusitako aurkezpena bertan behera utzi behar izan genuen alarma-egoeragatik, eta, ondorioz, liburuak kutxetan gordeta itxaron behar du kalera ateratzeko unearen zain.   (gehiago…)  »  

HERRIPE

Aurreko urteetan Herreran Kaldereroen antolakuntza bertan behera geratu zela zirudien baina Jone Lazkanoren eta Irune Zapirainen ekimenak, sare sozialetan bideo atsegin bat aurkeztuz, joera zapuztu du eta, aspaldidanik ikusten ez zenez, erantzun altzatarra sendoa izan da.

Kalderero alaiak, Altzan inauteriak Donostiara, Tolosara eta beste hainbat herritara iritsiko direla iragartzen dutenak, egun alai batzuk igarotzeko, gure ohiko konplikazioetatik aldenduz.

  (gehiago…)  »  

Koro Sáez - Elena Arrieta

Mariasun Oliden se ha retirado después de 32 años en Herrera. Esta renteriana ha aguantado años y años -más de diez- de obras por el Topo, por el puerto, por la Cantera, estoicamente, sin quejarse. Aceras levantadas, reparaciones que dejaban charcos a la altura de la entrada de la tienda, siempre con su sonrisa discreta y su profesionalidad.   (gehiago…)  »  

Pasa den ostiralean Tomasenen 2020 urteko egutegiaren aurkezpena egin genuen, kirolaren munduan buru-belarri murgilduz. Orain dela aste gutxi Garberan ikusgarri egondako Altzathlon erakusketa aretoan zintzilikatu genuen eta, hariari helduz, erakusketaren azala izan zen argazkia -Lau Haizetan motokros txapelketa baten irudia- egutegi berrira ekarri dugu. Argazkiko motor zalea eta bere garaian motokros argazki sorta Tokiko Bildumarako utzi zigun Manolo Navas gurekin egon zen. Jatorriz argazkia zuri-beltzean bazegoen ere, argazkiarekin jolastu nahi izan dugu eta kolore ukitu batzuk eman dizkiogu; lan horretaz Ion Urrestarazu arduratu da. Egutegi txikirako, bestetik, Tomas Paulis hil berriaren argazki bat aukeratu dugu, zeinek Mendi-Zaleak elkartearen irteera batean giro ezin hobean dagoen lagun talde handi bat erakusten duen.   (gehiago…)  »  

Elena Arrieta Yarza

Eguberriak abendu garai hauetan, nahi edo ez, aire ezberdin bat ematen du, eta horretan murgilduta gaude denok. Ziurgabetasun politiko eta soziala hain nabarmena den garaian, freskotasun horrek txinpartak eta irribarreak sortzen ditu gure artean.

Ana Gonzalez bere senar Koldo Orobengoarekin Gaiztarron Bidebieta 1 autozerbitzuko jabea izateko zortea dugu Herreran. Bere denda neurri ezberdineko eskuz egindako gabonetako irudiekin apaintzen da, txoko batean eta bestean jarriak, eta, horregatik, gure erosketa egitera sartzen garenean, amona baten lasaitasunak harritzen gaitu, katua oinetan duela, jantzi bat ehuntzen digula betaurrekoen gainetik begiratzen digun bitartean.

  (gehiago…)  »  

Iaz Garberako argazki erakusketak izan zuen harrera ona ikusita, aurtengorako beste bat prestatu dugu, Altzathlon izenburuarekin. Erakusketak Altzan kirol zaletasunak historian zehar egindako ibilbidea 27 irudiren bitartez erakutsi nahi du, eta Garberan izango da ikusgai, azaroaren 18tik abenduaren 4ra arte.

Aurreko erakusketan bezala, Altzako Tokiko Bilduman jasotako fondotik abiatuta egin da argazkien aukeraketa; kirolarekin lotutako 1.700 argazki baino gehixeago ditu. Oso zaila da hogeita zazpi iruditan laburbiltzea kirol elkarte eta kirolari ezagun guztien ibilbidea, baita egindako kirol jarduera guztiak erakustea ere. Azken horietatik hamabi baino ez dira erakusten. Ibilbide historiko luzeagatik atletismoa, futbola eta pilota nabarmentzen dira, baina erakusketan kirol tradizionalek ere lekua izan dute, hala nola, mendizaletasuna, boloak, herri kirolak eta arrauna, eta arrakasta eta lehiakortasun handiko beste batzuek, eskubaloia, saskibaloia eta txirrindularitza. Ez da kirol minoritarioagorik falta, motokrosa edo tiroa kasu, gure inguruan euren momentua eta lekua aurkitu baitzuten. Muga berberak daude, handiagoak ez badira ere, aipatzeko moduko kirol-elkarte eta kirolari ugarirekin, erakusketan jaso ez direnak. Guztiok ulertzeko konfiantza dugu, eta beste batean muga horiek gainditzea espero dugu.   (gehiago…)  »