“Altzatik abiatutako ibilbideak” Plus 55 egitasmoaren paseoekin jarraituz, datorren maiatzaren 21ean Chillida Leku (Hernani) bisitatuko dugu eta, bisita amaitutakoan, museotik Altzara itzuliko gara.
Goizeko 10: 00etan elkartuko gara Chillida Lekuko atean.
Sarrerak 10 euro balio du, eta aldez aurretik ordaindu beharko da, izena eman dutenei zuzenean adieraziko zaien moduan. (gehiago…) »
Aurten, Donostia Kulturarekin eta Cristina Enea Fundazioarekin batera, hainbat jarduera antolatu ditugu maiatzean, gure ingurunetik paseatzea proposatzeko; ingurumen, paisaia, geologia, botanika, fauna eta historia intereseko hainbat gunetan geldialdiak eginez.
Urteak daramatzagu ibilbide gidatuak antolatzen, eskuorri moduan edo ibilbide birtualetan biltzen, etxetik pauso gutxira zain daukaguna ikusi eta miretsi nahi duen edonorentzat eskuragarri egon daitezen. Aurtengo jarduerak antolatzeko orduan, jasaten dugun pandemia-egoerak baldintzatu gaitu, paseatzera irten gaitezkeen pertsonen kopuruan mugatzen gaituelako. Horregatik, aurten Antondegira egingo dugun ibilbide gidatua Ibilbide naturalistikoa: Antondegi orripapera gisa argitaratuko dugu eta maiatzaren 28an banatuko dugu Marko Sierrak emandako hitzaldian.
Hurbilekoa ezagutzen eta miresten jarraitzeko interesa piztea espero dugu, hori baita honako jarduera hauen bidez lortu nahi duguna: (gehiago…) »
Atzo, 1931ko apirilean Errepublika ekarri zuten udal-hauteskundeak egin ziren. Diktadura militar batetik atera berriak, beste diktadura krudel eta iraunkorrago batean erori ziren bost urteren ondoren. Hauteskunde horietatik sortutako udalbatzako kideen eta epe labur baina bizi horretan egin zuten lan publikoaren gainean isiltasunezko eta ahanzturazko lauza astuna erori zen. Memoria eza hori areagotu egin da, are gehiago, Gerra Zibila amaitzean frankismoak Altza udal-nortasunarekin amaitu zuelako.
Laurogeita hamar urte geroago, harlauza hori kentzeko lan egiten jarraitzeko asmoa egin dugu, hautatutako korporazioak res publica-ren alde, hau da, denon gauzaren alde, guztion onerako egindako lanaren balioa ezagutzeko eta aitortzeko. Jarduera administratibo eta politiko hutsaz gain (tramitazioak, Euskal Estatutua…), korporazioak interes eta gogo bereziz heldu zion gizarte- eta lan-arazoei (langabezia, pobrezia), hezkuntzako eta ekipamendu publikoetako gabeziei eta gainontzeko oinarrizko beharrei, “Askatasunaren eta herritartasunaren bideetatik” ibiltzeko borondatearekin, Jose Juanes Echeveste Altzako alkate hautetsiaren hitzetan. [1]
Udaberria iristearekin batera, Plus 55ko “Altzatik abiatutako ibilbideak” egitasmoaren denboraldi berri bati emango diogu hasiera. Aurreko denboraldia bezala, oraingoa pairatzen dugun osasun-egoerak baldintzatuta egongo da. Horrela, denboraldi osorako egitaraua orain arte egin dugun bezala aurkeztu beharrean, egingo diren ibilaldien berri emango dugu banan-banan.
Lehenengoa apirilaren 29an izango da. Goizeko 9etan irtengo gara San Martzial plazatik, eta San Marko mendiaren inguruko bideak zeharkatuko ditugu: udaletxea, Artzak baserria, Gazteluene baserria, Irasuene baserria, Aitzetako Txabala trikuharria, Zamalbide, Abrin baserria, Txipres baserria, Galantene baserria, udaletxea.
San Martzial elizaren hegoaldeko atariko petrilean harri landuzko bi pieza daude, albotik igarotzean atentzioa ematen dutenak. Horien ondoan, plaka txiki batek zer diren azaltzen du: “BONETEAK. Garai bateko apaizen kapelak (Altzako apaizetxe izan zen “Aizpurutxo”tik ekarriak dira / BONETES. Antiguas gorras eclesiásticas (Donación de la casa “Aizpurutxo” de Altza, antigua residencia presbiterial)”. Hurrengo lerroetan, plakan adierazitakoa osatzen saiatuko gara, Tokiko Bilduman ditugun datu batzuekin.
Antxon Alfaro
Sagueseko gazte haiek, 1947an Villa Ulian elkartu zirenak Centro “Los Boscos” martxan jartzeko, hamar urte geroago batzuk ezkonberriak ziren eta beste batzuk ezkontzeko zorian. Haien arazoa, gaur egun bezala, etxebizitza bat eskuratzeko zailtasuna zen, beren bizi-proiektua modu independentean garatzen hasi ahal izateko. Bikoteko kideren baten gurasoen etxean bizi ez zirenek beste familia batzuekin partekatzen zuten etxebizitza.
1957. urte hartan, Jose Ramon Sesék, gazte haiek zeuden egoera ikusita, emantzipatu ahal izateko etxebizitzak egiteko ideia proposatu zien. Hasieran, ideia burugabea, erokeria bat zela pentsatu zuten. Baina Jose Ramonen kemenak eta konbikzio-indarrak abenturan murgiltzera bultzatu zituen haietako hemezortzi. Gehienak Saguesekoak ziren, baina Gros auzoko beste zonalde batzuetakoak ere bazeuden. (gehiago…) »
Roman Irigoien, 1971-03-07
(Roman Irigoien medikuak altzatarrengandik jasotako omenaldi egunerako idatzitako hitzak)
Altzatarrak, aspaldiko lagunak:
Gizonaren bizitzan ba-dira egun berezi-bereziak, egundo aztuko ez dituenak. Gu geienontzat aspaldi joanak izan-arren, atzo gertatuak bezela gogoratzen zaizkigu lenengo Jaunartzea, ezkontzakoa, maite-maite genituenen eriotzak, eta abar. Gutako bakoitzak mordoskatxo ditugu orlakoak, eta gure baitan beren izena jarria degu: oiek gure bizitzako “egun aundiak” dira.
Nik ere, jakiña, nere izaeraren atze aldera begiratzen dedanean “egun aundiak” aurkitzen ditut. Egun oiek nere baitan berritzeko, bakardadean jarri eta begiak itxitzea naikoa izaten det: bizi-biziro agertzen zaizkit. (gehiago…) »
Lope de Isasti, 1625
“Asimismo ha tenido y tiene este lugar mujeres varoniles que sin temer las tormentas del mar, han acudido con chalupas a atoar, y meter en el puerto galeones de las armadas reales y otras naos que vienen de Terranova y de otras partes, remando con gran esfuerzo como si fuesen varones, en falta de los marineros que andan por la mar en sus viajes, que las han librado de manifiestos peligros y reconocido sus dueños, alabándolas por ello, que es cosa rara aun en la misma costa de Guipúzcoa. Del valor de semejantes mujeres habló en particular Estrabon (feminis aeque rebur ad bellum ac viris), en cuanto toca a las armas, porque también son inclinadas a ellas, y por muchos rumores que ha habido de guerras no se ha oído jamás que hayan desamparado su patria, sino procurado defenderse. De una llamada Domengina de Igueldo, se dice por cosa notable que el año de 1522 estando apoderados los franceses de la villa de Fuenterrabia, de donde salían algunos a hacer correrías por los lugares comarcanos, llegó un caballero de ellos con su caballo bien armado y acompañado de muchos soldados de a pie, al paraje que llaman Molinao a la orilla del brazo de mar, haciendo el mal que podía, y la Domengina se acercó a él con su chalupa con un tiro de artillería que llaman verso [media culebrina, de 4 a 5 cm de calibre]. Asestó para él y le disparó de tal manera que le derribó y mató. Y sus soldados le ataron con el mismo caballo y le llevaron a enterrar. Y con esto cesaron las correrías por aquellas partes.” (gehiago…) »
Iñigo Landa Ijurko
RENFEko tren geltokia eta Herrerako oinezkoen lurrazpiko pasabidearen kokapena bat dator 1864an inauguratu zen Norteko trenbidearen linea eraikitzeak Herreratik Altzako hirigunera Santa Barbara ermitatik igotzen zen bidea moztu zuen lekuarekin. Bide hori, mendeetan zehar Donostia-Errenteria galtzadaren zati izan zena, bigarren mailan geratu zen 1847an errepide nagusia ireki ondoren, baina Altzako erdigunea probintziako bide-sarearekin lotzeko bide nagusia izaten jarraitzen zuen. Trenbidea zeharkatzeko, zaindutako trenbide-pasagune bat zegoen, eta zaindariarentzako etxe bat, Kaxeterua izenez ezaguna. (gehiago…) »
El Diario Vasco, 1969-07-09
“Ayer publicamos en esta misma sección la noticia de la estación de Herrera había sido premiada. Hoy ampliamos detalles:
Don Pedro Moratinos, factor del apeadero de la Renfe en Herrera ha obtenido un premio de 50.000 pesetas, segundo nacional en el concurso convocado por la Dirección General de Turismo, entre estaciones y apeaderos de ferrocarril.
Don Pedro Moratinos empezó el ornato de su apeadero hace ya 19 años y ha conseguido reunir 120 tiestos de rosas, geranios, fusias, dalias, dondiegos, hazmines, etc., ahora piensa cuando reciba el importe del premio instalar un jardín igual en el andén de enfrente, ascendente a Irún. Él mismo nos dice se cuida de la limpieza de mosaicos para que el andén resulte cómodo y agradable a los viajeros y cuida de sus plantas, coloca sus tiestos, saca esquejes todo sin recibir hasta ahora nada más que una ayuda de 400 pesetas el año 1960 de la Renfe. (gehiago…) »
Altzako Historia Mintegia