«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

I. Casares (Arg.: Miren Mendarte)

Casares pasealekua da Buenavista eta Arrizarko biribilgunea lotzen dituen errepidearen izena. 1936az geroztik deitzen zaio horrela, urte horretan Altzako Udalak urte bat lehenago inauguratutako errepide zati hori Ignacio Casares medikuari eskaintzea erabaki baitzuen, “Avenida del Doctor Ignacio Casares” izenarekin.[1]
José Ygnacio Bruno Casares Aramburu (Altza, 1856-1933) Altzako sendagile titularra izan zen, baita Pasaiakoa ere. Altzagainako Casanao baserrian jaioa, San Martzial parrokian bataiatu zuten 1856ko urriaren 6an. Lehen urratsak sendagile bezala Gabirian eman zituen eta han zegoela  Jose Maria Iparragirre koblakariaren heriotza-agiria sinatzea egokitu zitzaion (horri buruzko kronika hemen). Errenterian ere aldi baterako ordezko gisa jardun zuen.   (gehiago…)  »  

Atzo, igandea, auzokide talde handi bat elkartu ginen Arriagan, parketik eta inguruko kaleetatik paseo labur baina bizia emateko. Bertan, txoko altzatar honen historia eta partekatutako bizipen pertsonalak izan ziren protagonista. Hori guztia Serafines Arriaga Jaien lehen edizio honetako giro bikainaren erdian eta udazkeneko goiz eder baten argiarekin.
Jarraian, paseoan ikusten ditugun interesguneen zerrenda eta edukietara sartzeko estekak ikus ditzakezue. Lehen ataleko lotura guztiak, “Arriaga oinetxea eta Harria parkea”, izenburuaren loturan bilduta daude. (Deskargatu Pdf formatuan)

1. Arriaga oinetxea eta Harria parkea (hemen Pdf formatuan)

• Arriaga/Arriya/Harria
• Armarria: Kaparetasun agiria, 1678
• “Partido de Arriaga”, 1764
• Izen aipagarri batzuk:

• Teresa Nicolasa Larrachao Berra Arzac (Altza, 1731-05-05 / 1804-06-30), Arriaga Etxearen jabea.
• Manuel de Arriaga, (Azoreak, 1840 - Lisboa, 1917), Portugaleko lehen presidentea.
• Jose Manuel Lujanbio Retegi “Txirrita” (Ereñotzu, 1860-12-14 / Altza, 1936-06-03), bertsolaria.

• Utzitako baserritik berdegunea: droga-menpekotasuna eta auzokideen erreibindikazioa.
• Parkea: Joaquin Montero arkitektoaren proiektua (1989).

  (gehiago…)  »  

(Arg.: Kutxateka)

Kutxatekan Martin Ricardo argazkilariaren argazki bilduma bikain bat dago (Photo Carte), 1917koa, eta deskribapenean San Martzial eliza berriaren inaugurazioarekin lotzen da. Plazako herri-bazkariaren argazkia eta Martillundik plazara egindako erromeriarena 1988an argitaratu genituen jada, Altza Hautsa Kenduz aldizkariaren lehen alean, betiere ospakizuna elizaren inaugurazioarekin lotuta zegoela pentsatuz, nahiz eta zerbait ez zetorren bat: eliza berriaren inaugurazioa 1915eko ekainaren 30ean izan zen, eta argazki-bilduma 1917an datatua dago.   (gehiago…)  »  

1975eko Santa Barbarako Gazte-Leku elkartearen aldizkariak errepasatzen ari gara, Altzako Tokiko Bilduman kontsulta daitezkeenak. Urte haietan sortu berria zen Altzako Auzo Elkarteko kide zen Roberto Mendigurenen idatzi bat aurkitu dugu.
Jarraian osorik eskaintzen dugun idazki horrek ia berrogeita hamar urte geroago indarrean jarraitzen duten eskariak jasotzen ditu.

  (gehiago…)  »  

Itsasontziak eraikitzeko industria garrantzitsua izan zen XVI. eta XIX. mende bitartean Pasaiako badiaren inguruko herrietan, Errenterian, Lezon, Pasaian eta, neurri apalago batean, Altzan, batez ere materialen hornikuntzarekin lotutako jardueretan, baina baita itsasontzien eraikuntzan ere, Herrerako ontziralekuaren inguruan eta Buenavistako Berratxokoan atondu ziren ontzioletan. [1]

“Costa de Alza”, 1802 (1. ir.)   (gehiago…)  »  

"Fuerte de Alza" (1838)

Artxiboetan katalogatutako planoak eta mapak oso lagungarriak dira gertaera historikoak garatzen diren espazioak hobeto ezagutzeko. Krokis soil bat zein maparik landuena eta ederrena oso lagungarriak izan daitezke biltzen duten informazio baliotsuagatik. Egungo garapen teknologikoari esker, dokumentu horiek gordetzen diren artxiboek erraztu egiten dute ikertzaileei eta jakin-minez daudenei funts horietarako sarbidea ematea.

Defentsaren Liburutegi Birtualean (Biblioteca Virtual de la Defensa) esaten ari garen horren adibide bat da. Bertan, Defentsa Ministerioaren dokumentu-zerbitzuetan gordetako kartografia historikoaren bilduma bikaina eskaintzen da, eta webgunearen bidez oso kalitate onarekin eskura daiteke.   (gehiago…)  »  

"Bolariak", Steel 1660 (1)

Iñigo Landa, Patxi Lazcano

Bola-jokoarekin lotutako lehen erregistroa Altzan 1694. urtekoa da, eta boloak jartzeko landutako harrizko lauza bat Julimasene baserrira [2] eramatearekin lotuta dago.

Bola-jokoa unibertsala da, eta antzinatik jokatu izan da, askotariko aldaerekin. Gipuzkoan, lehen albisteak Erdi Arokoak dira eta gutxi dira, eta oraintsuago sagardotegiekin lotura estua duen kirol herrikoia izan da. [3] Gaur egun praktika oso murritza izan bada ere, oraindik ere presente dago gure artean, batez ere Herreran, non duela urte pare bat bolatoki berri bat eraiki den Arrobitxulo parkean eta partidak antolatzen jarraitzen den.   (gehiago…)  »  

Iñigo Landa, Patxi Lazcano

Julimasene Herreraren eta Intxaurrondoko goialdearen artean zeuden baserrien artean geratzen den bakarra da, eta hori, inolako babesik izan ez badu ere.

Bere ibilbide dokumentala duela seiehun urte hasi zen, 1512an, La Floresta izenarekin. Hori izango da baserriaren izena 1688 inguruan [1] Julian Mas izeneko batek baserria erosi eta La Floresta izenarekin batera Julian Masen etxea edo Julimasene deitzen hasi arte, izen horrekin iritsi baita guregana.

Nor zen Julian Mas? Pertsonaia horrek, zuzenean edo zeharka, auzi askotan parte hartu zuenez, Gipuzkoako Artxibo Historikoetan gordetako dokumentazioaren bidez jarraitu ahal izan diogu arrastoari [2].   (gehiago…)  »  

Iparragirre-Errota (1. ir.)

Iñigo Landa, Juan Carlos Echeveste

Errenteriako kontzejuko akten artean, 1529ko irailaren 7an egindako erregimentu arrunteko akta bat dago, Juan Perez de Arriaga altzatarrak, Arriaga etxearen jabeak, aurkeztutako idazki bat jasotzen duena. Molinao aldean errota bat eraiki nahi zuen bere lurretan. Hitzez hitz honela dio: “queria hedificar e faser vn molino en sus tierras que tenia junto al braço de mar que ba del Pasaje a Molinao e avia de tomar el agoa del dicho braço de mar e pasar la presa en la base del braço de mar…“. [1]

Dokumentu horrek Altzak historian zehar izan dituen sei errotetatik marea-errota izan den bakarra aipatzen du, Maubernet, Malbernet, Albernat, Abernat, Iparragirreren errota, eta, oraintsuago, Aberneta, egungo Eskalantegi kaleko altzatarren aldean zegoena. [2]   (gehiago…)  »  

Urte hasieran, Luis Mari Flórezek Ernabido / Arnaobidao, Moneda, Casares, Intxaurrondo-Zar eta Aranzuriene baserrietako argazki interesgarriak ekarri zizkigun Estibausera, San Telmo Museoko artxiboan aurkituak. Orain San Telmon gordetako argazki berri batzuk pasa dizkigu, Oletaren bi, guztiz berriak, eta Buenavistaren beste bat. Argazkien egilea Gregorio González Galarza (Zegama, 1869/Donostia, 1948) da eta Galarza Funtsaren parte dira.

Argazkien data zehatza ez dakigu. Artxiboko fitxetan Oletaren argazkiak 1913tik aurrerakoak direla jartzen du, eta Buenavistatik Altzagainera doan errepidea eraiki gabe dagoela ikusten denez, 1933a baino lehenagokoak izan behar dute, urte horretan hasi baitziren obrak. Buenavistaren ikuspegiak, bestalde, 1930. urte inguruko data darama. Hemen ere ez da 1933. urtean egin zen errepidea ageri.   (gehiago…)  »